I. Văn bản (SGK)

- Tình yêu làng quê và lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân phải rời làng đi tản cư đã được thể hiện chân thực, sâu sắc và cảm động ở nhân vật ông Hai trong truyện Làng.

- Tác giả đã thành công trong việc xây dựng tình huống truyện, nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.

1. Tình huống truyện bộc lộ tình yêu quê hương của ông Hai.

- Tác giả truyện Làng đã xây dựng một tình huống truyện độc đáo làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê, tình yêu đất nước của nhân vật ông Hai.

- Ông Hai, một người dân làng Chợ Dầu rất yêu và tự hào về làng mình đi tản cư lại nghe được tin làng Chợ Dầu đi theo giặc, làng Chợ Dầu làm Việt gian, lập làng tề. Cái tin ấy ông nghe từ chính miệng những người tản cư đi qua.

2. Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai.

- Từ lúc nghe tin làng mình theo giặc, ông đi về nhà, mặt cúi gằm xuống đất, về đến nhà ông vật ra giường, nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông tràn ra. Ông đau đớn rít lên, nguyền rủa bọn phản bội.

- Suốt ngày ông Hai ở trong nhà, chẳng chịu đi đâu, ông luôn chột dạ…

- Ông quyết đoạn tuyệt với làng để đi theo kháng chiến, theo cách mạng "Làng thì yêu thật nhưng làng làm Việt gian thì phải thù".

- Khi đi nghe tin cải chính làng Chợ Dầu không theo giặc ông Hai như được hồi sinh "cái mặt bỗng tươi vui rạng rỡ hẳn lên".

- Sở dĩ cái tin làng chợ Dầu theo giặc làm ông Hai khổ tâm là vì ông yêu cái làng của mình như đứa con yêu mẹ, tự hào về mẹ, tôn thờ mẹ, bỗng dưng nghe được cái tin làng Chợ Dầu của ông theo Tây làm Việt gian.

- Càng yêu làng, hãnh diện, tự hào về làng ông Hai lại càng thấy đau đớn, tủi hổ, ông ăn không ngon, ngủ không yên, lúc nào cũng nơm nớp, bất ổn trong nỗi tủi nhục ê chề. Thậm chí ông không dám nhắc tới, phải gọi tên cái chuyện phản bội là "chuyện ấy". Ông tuyệt giao với tất cả mọi người, "không dám bước chân ra đến ngoài" vì xấu hổ.

3. Tấm lòng của ông Hai với quê hương, đất nước.

- Ông Hai trò chuyện với đứa con nhỏ thực chất là tự nhủ với chính mình, tự giãi bày nỗi lòng mình.

- Tình yêu làng của ông Hai vô cùng sâu nặng. Ông muốn khắc ghi vào ký ức con ông rằng "Nhà ta ở làng Chợ Dầu".

+ Tình yêu đất nước, tấm lòng chung thủy với kháng chiến, với cách mang, với Bác Hồ. Đó là tình cảm sâu nặng, bền vững, không bao giờ thay đổi.

- Tình yêu làng quê, yêu đất nước đã gắn bó làm một, hòa quyện trong con người ông Hai trở thành một thứ tình cảm thiêng liêng bền vững.

4. Nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật được thể hiện qua tình huống, cách miêu tả cụ thể - đặc biệt sự đặc tả tâm trạng trong nỗi day dứt ám ảnh của ông Hai.

- Ngôn ngữ truyện mang đậm tính khẩu ngữ, gần gũi với đời sống.

II. Luyện tập

1. Phân tích một đoạn miêu tả tâm lí nhân vật.

- "Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây...", cái câu nói đó của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông.

- Hay là quay về làng?...

- Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ...".

- Đoạn trích thể hiện tâm trạng vô cùng rối ren phức tạp của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, nửa muốn quay về làng, nửa lại muốn từ bỏ cái làng ấy.

- Ông Hai muốn quay về làng bởi đó cũng là mảnh đất gắn bó với ông, là quê hương ông luôn mong nhớ trong lòng.

- Ông muốn từ bỏ làng bởi bây giờ làng đã theo Tây, đã thành làng bán nước, ông trở về làng nghĩa là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ nên ông không muốn quay về nữa.

- Ông Hai vốn yêu làng, yêu nước, hai tình cảm ấy trong ông gắn bó với nhau, càng yêu làng ông lại càng đau khổ, dằn vặt, giận dữ khi nghe tin làng theo Tây.

- Đoạn trích sử dụng thủ pháp độc thoại nội tâm để miêu tả tâm lí nhân vật.

2. Nét riêng của truyện Làng với những tác phẩm viết về tình cảm quê hương, đất nước.

- Những tác phẩm viết về tình cảm quê hương, đất nước: Tre Việt Nam của Nguyễn Duy, Quê hương của Giang Nam.

- Nét riêng của truyện ngắn Làng là tình cảm quê hương đất nước gắn bó khăng khít với nhau, hòa quyện, thống nhất với nhau, tình cảm ấy được làm nổi bật lên trong hoàn cảnh cụ thể là cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc.