Truyện Kiều (tiếp theo) - Thề nguyền
I. Tiểu dẫn
- Một hôm, cả nhà Kiều sang chơi bên ngoại, Kiều đã tìm gặp Kim Trọng. Chiều tà nàng trở về nhà, thấy cả nhà chưa về, Kiều quay lại gặp Kim Trọng lần thứ hai. Hai người làm lễ thề nguyền, nguyện gắn bó thủy chung suốt đời.
- Đoạn trích Thề nguyền (từ câu 431 đến 452) kể về việc Kiều sang nhà Kim Trọng và làm lễ thề nguyền.
II. Văn bản (SGK)
1. Nhận xét về hàm nghĩa của các từ “vội", “xăm xăm”, “băng”.
- Các từ “vội”, xăm xăm”, “băng” không chỉ diễn tả tâm trạng và tình cảm của Kiều mà còn thể hiện sự khẩn trương, vội vã, đột xuất bất ngờ ngay với cả chính nàng.
- Vì sao có sự vội vàng như vậy? Kiều phải tranh thủ thời gian. Nàng lo lắng, sợ cha mẹ sẽ quở trách về hành động chưa xin phép này nhưng sâu hơn cả là Kiều đã nghe theo tiếng gọi của trái tim mách bảo.
2. Không gian thơ mộng và thiêng liêng của cuộc thề nguyền được Nguyễn Du tả như thế nào?
- Không gian của đêm thề nguyền rất đẹp và thơ mộng: Kim Trọng đang thiu thiu ngủ, mơ màng dưới ánh trăng, ngọn đèn hiu hắt, có tiếng bước nhẹ của người trong mộng đến gần, chàng còn chưa tin vào mắt mình trước sự xuất hiện đường đột của Kiều. Cả hai như lạc vào cõi mơ.
- Cảnh thề nguyền của hai người diễn ra trang trọng và thiêng liêng với đủ các hình thức lễ nghi:
+ Mùi thơm hương trầm.
+ Ánh sáng nến ấm áp.
+ Vầng trăng vằng vặc chứng giám cho tình yêu thiêng liêng của họ.
+ Tờ giấy ghi lời thề.
+ Trao kỉ vật là tóc mây.
- Hai mái đầu xanh cùng ngước lên trời cao, có vầng trăng giữa trời chứng giám lời thề gắn bó keo sơn của họ, chứng giám tình yêu tự nguyện và sự chung thủy, thiêng liêng sâu nặng của họ.
3. Liên hệ với trích đoạn Trao duyên để chỉ ra tính chất logic nhất quán trong quan niệm về tình yêu của Kiều.
- Có buổi thề nguyền này thì mới có những kỉ vật được đưa gửi trong đoạn trích Trao duyên. Cậy nhờ Thúy Vân là cách Thúy Kiều đền đáp, thủy chung với tình yêu của Kim Trọng. Điều đó chứng tỏ Kiều chân thành và tôn thờ tình yêu với Kim Trọng. Đó là một tình yêu cao đẹp Kiều gìn giữ suốt đời. Nàng dám nghĩ, dám sống vì tình yêu, và cũng dám hi sinh vì tình yêu.
- Thông qua tình yêu cao đẹp của Thúy Kiều - Kim Trọng, Nguyễn Du thể hiện tư tưởng nhân đạo: Yêu thương, trân trọng khát vọng hạnh phúc của con người - đặc biệt là người phụ nữ tài sắc phải sống trong xã hội phong kiến thối nát bất công. Điều đó cho thấy quan niệm tình yêu của Nguyễn Du rất mới, rất tiến bộ trong văn học trung đại.