I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh

- Tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản hoặc giới thiệu với người khác về văn bản đó. Bản tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc.

- Muốn tóm tắt một văn bản thuyết minh cần xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt; đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh, tìm bố cục văn bản. Từ đó, tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt.

II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh

1. Đọc văn bản (SGK) và thực hiện các bước tóm tắt:

- Văn bản Nhà sàn thuyết minh về một ngôi nhà, một công trình xây dựng gần gũi, quen thuộc của đồng bào miền núi nước ta và một số dân tộc khác ở khu vực Đông Nam Á.

- Văn bản có bố cục ba phần:

+ Mở bài (từ đầu đến... “Văn hóa cộng đồng”): Định nghĩa về nhà sàn và mục đích sử dụng của ngôi nhà sàn.

+ Thân bài (từ “Toàn bộ… là nhà sàn”): Thuyết minh về cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn.

+ Kết bài (tiếp theo đến hết): Đánh giá, ngợi ca vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn ở Việt Nam xưa và nay.

-  Có thể tóm tắt như sau:

“Nhà sàn là công trình kiến trúc dùng để ở hoặc với những mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được dựng bằng vật liệu tự nhiên, nhiều cột chống. Không gian nhà sàn gồm mặt sàn, gầm sàn, ba khoang lớn nhỏ, hai bên cầu thang... được sử dụng vào những mục đích sinh hoạt, ăn ở, tiếp khách... khác nhau. Nhà sàn xuất hiện ở miền núi Việt Nam và khu vực Đông Nam Á từ thời Đá mới. Nhà sàn có nhiều tiện ích, vừa phù hợp với địa bàn cư trú, vừa tận dụng nguyên liệu vừa giữ vệ sinh... Nhà sàn ở miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật, thẩm mĩ cao, đã và đang là đối tượng hấp dẫn khách du lịch”.

2. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh:

- Trước hết cần xác định mục đích và yêu cầu tóm tắt.

- Đọc kĩ văn bản gốc để nắm vững nội dung văn bản gốc, lưu ý những nội dung chính cần đưa vào văn bản tóm tắt.

- Diễn đạt nội dung tóm tắt thành đoạn hoặc bài tùy theo yêu cầu và mục đích tóm tắt.