I. Tiểu dẫn:

- Uy-li-am Sếch-xpia (1564 - 1616) là nhà thơ, nhà viết kịch người Anh thời Phục hưng. Ông là tác giả của 37 vở kịch lịch sử, bi và hài kịch, những tác phẩm của ông là tiếng nói của lương tri tiến bộ, khát vọng tự do, lòng nhân ái và niềm tin vào khả năng hướng thiện của con người.

- Rô-mê-ô và Giu-li-ét là vở bi kịch đầu tiên được viết vào năm 1594 – 1595, gồm năm hồi thơ xen lẫn văn xuôi dựa trên câu chuyện có thật về mối hận thù giữa hai dòng họ Môn-ta-ghiu và Ca-piu-lét tại I-ta-li-a thời turng cổ.

- Đoạn trích là lớp 2, hồi II của vở kịch.

II. Văn bản (SGK)

1. Sự khác biệt và hình thức của sáu lời thoại đầu.

- Đoạn trích có mười sáu lời thoại, trong sáu lời thoại đầu, hai nhân vật không đối thoại với nhau dù có nhắc đến tên nhau trong lời thoại.  

- Sáu lời thoại đầu là những độc thoại mà các nhân vật nói về nhau, là "tiếng lòng" của nhân vật nên là các độc thoại nội tâm.

- Vì là lời độc thoại nội tâm nên sáu lời thoại đầu chứa đựng cảm xúc yêu thương chân thành, đằm thắm. Ngôn từ mượt mà cùng cách nói ví von, so sánh rất phù hợp với tâm trạng phấn chấn, rạo rực xen lẫn những bồn chồn, mong nhớ của người đang yêu.

- Trong những lời thoại của Rô-mê-ô, có lúc như đang nói với Giu-li-ét khi nàng xuất hiện bên cửa sổ "Vầng dương đẹp tươi ơi..."; "Hỡi nàng tiên lộng lẫy, hãy nói nữa đi...", lúc như đang đối thoại với chính mình "Mình cứ nghe thêm nữa, hay mình nên lên tiếng nhỉ?".

- Mười lời thoại còn lại mang hình thức đối thoại, các lời thoại hướng vào nhau, các nhân vật nói cho nhau nghe, xuất hiện tính chất hỏi đáp, đối đáp.

2. Những cụm từ chứng minh tình yêu của hai nhân vật chính.

- Tình yêu của Rô-mê-ô và Giu-li-ét diễn ra trong hoàn cảnh hai dòng họ có mối hận thù truyền kiếp. Tính chất thù hận của hai dòng họ được phản ánh trong lời thoại của Giu-li-ét như "Chàng hãy khước từ cha chàng và từ chối dòng họ của chàng đi...", "chỉ có tên họ chàng là thù địch của em thôi" và trong lời thoại của Rô-mê-ô "Từ nay, tôi sẽ không bao giờ còn là Rô-mê-ô nữa"; "tôi thù ghét cái tên tôi..."; "chẳng phải Rô-mê-ô cũng chẳng phải Môn-ta-ghiu...".

- Nỗi ám ảnh về hận thù giữa hai dòng họ khiến Giu-li-ét lo lắng cho tình yêu, còn Rô-mê-ô thì sẵn sàng từ bỏ dòng họ để đến với tình yêu. Điều mà Rô-mê-ô sợ là không chiếm được tình yêu của Giu-li-ét "ánh mắt của em còn nguy hiểm cho tôi hơn hai chục lưỡi kiếm của họ; em hãy nhìn tôi âu yếm là tôi chẳng ngại gì lòng hận thù của họ nữa đâu".

- Cả hai đều ý thức được sự thù hận và nỗi lo chung của hai người là không được yêu nhau, không có được tình yêu của nhau. Chính vì thế, dù cả hai đều nhắc tới hận thù song không nhằm khơi dậy, khoét sâu hận thù mà chỉ để hướng tới vượt lên trên, bất chấp hận thù.

3. Diễn biến tâm trạng của nhân vật nam chính trong lời thoại đầu tiên.

- Đoạn trích mở đầu trong bối cảnh đêm khuya "mảnh trăng thiêng liêng kia đương dát bạc trên những ngọn cây trĩu quả". Màn đêm thanh vắng, thiên nhiên hòa cảm, đồng tình, trân trọng, chở che. Ánh trăng không sáng ngời soi rọi mọi cái mà mờ ảo, đóng vai trò trang trí cho cảnh gặp gỡ tình tứ của đôi tình nhân.

- Trong khung cảnh đêm khuya, trăng trở thành đối tượng để Rô-mê-ô so sánh với vẻ đẹp của Giu-li-ét. Trong mắt Rô-mê-ô, nàng như "vầng dương" lúc bình minh; sự xuất hiện của "vầng dương" khiến "ả Hằng Nga" trở nên "héo hon", 'nhợt nhạt". Mạch suy nghĩ của Rô-mê-ô là tâm lí của người đang khát khao yêu đương nên so sánh có chút cường điệu vẫn phù hợp.

- Nếu vẻ đẹp của Giu-li-ét được so sánh với "vầng dương" thì đôi mắt của nàng lại được so sánh với các ngôi sao và đó là "hai ngôi sao đẹp nhất bầu trời". Sự so sánh được đẩy lên cấp độ cao hơn "Nếu mắt nàng lên thay cho sao và sao xuống nằm dưới đôi lông mày kia thì thế nào nhỉ?", chắc "cặp mắt nàng trên bầu trời sẽ rọi khắp khoảng không một làn ánh sáng tưng bừng...". Các nét đẹp trên khuôn mặt Giu-li-ét lần lượt hiện lên làm dấy lên khao khát yêu đương mãnh liệt "Kìa! Nàng tì má lên bàn tay! Ước gì ta là chiếc bao tay để mơn trớn đôi gò má ấy!”.

- Những cảm xúc được thể hiện qua những hình ảnh so sánh lãng mạn của Rô-mê-ô biểu hiện  cảm xúc của một người đang yêu và được yêu. Đây là một tình yêu chân thành, không vụ lợi và hồn nhiên trong trắng.

4. Diễn biến tâm trạng của nhân vật nữ chính.

- Cảnh trong đoạn trích xảy ra sau khi Rô-mê-ô và Giu-li-ét gặp gỡ nhau trong lễ hội hóa trang (cuộc gặp gỡ đã làm nảy sinh tình yêu của họ). Trong cuộc gặp gỡ đó, chính Rô-mê-ô đã thốt lên "Nàng là họ Ca-piu-lét sao? Ôi oan trái yêu quý, đời sống của ta nay nằm trong tay người thù" và Giu-li-ét cũng đã nhận thức được điều đó. Cả hai đều đã nhận thức được tình cảnh oái oăm, hoàn cảnh thù địch mà họ bị đặt vào.

- Sự nhận thức đó dẫn đến lời độc thoại băn khoăn day dứt, sự dằn vặt thể hiện tâm trạng rối bời trước hoàn cảnh éo le của Giu-li-ét "Chỉ có tên họ chàng là thù địch của em thôi...".

Các lời thoại của Giu-li-ét thể hiện một tình cảm mãnh liệt, đồng thời cũng hàm chứa lo âu, bởi hận thù giữa hai dòng họ và bởi không biết Rô-mê-ô có yêu mình chân thành hay không.

- Các lời thoại của Giu-li-ét cũng là sự thổ lộ tình yêu trực tiếp, không ngại ngùng, không phải thổ lộ trực tiếp với Rô-mê-ô mà để nói với chính mình. Giu-li-ét không biết người yêu đang đứng nấp gần đấy.

Cách đặt vấn để của Giu-li-ét rất hồn nhiên, tha thiết và trong trắng. Nàng tự đề xuất các giải pháp "Chàng hãy từ bỏ tên họ đi" hoặc "Cái tên kia đâu có phải là xương thịt của chàng, chàng hãy đổi nó lấy cả tấm thân em".

- Giu-li-ét bất ngờ khi biết có người đang nhìn mình, đang nghe mình thổ lộ. Sự bất ngờ của Giu-li-ét không phải là cảm giác sợ hãi vì Giu-li-ét cũng đang rất cần sự chia sẻ. Khi biết được người đang ẩn nấp là Rô-mê-ô thì tâm trạng nàng trở nên phấn chấn nhưng nỗi sợ về mối thù giữa hai dòng họ lại lóe lên trong suy nghĩ của Giu-li-ét "Chẳng phải anh Rô-mê-ô, và là nhà họ Môn-ta-ghiu đấy ư?".

- Dù Rô-mê-ô khẳng định quyết tâm nhưng Giu-li-ét vẫn ám ảnh "Anh làm thế nào tới được chốn này, anh ơi, và tới làm gì thế?". Câu hỏi có vẻ dư thừa nhưng là điều mà Giu-li-ét cần biết. Nàng cần biết Rô-mê-ô có thực sự yêu mình không? Động cơ thúc đẩy chàng có phải vì tình yêu chân thành hay là sự bồng bột thoáng qua?

- Khi không nghĩ về dòng họ Môn-ta-ghiu nữa thì Giu-li-ét lại nghĩ đến dòng họ Ca-piu-lét của mình và khẳng định vị trí nơi hai người đang nói chuyện là "nơi tử địa", nếu "họ mà bắt gặp anh, họ sẽ giết anh". Giu-li-ét nhận thức rất rõ bức tường ngăn cách tình yêu của họ là bức tường thù hận của hai dòng họ. Nàng sợ Rô-mê-ô không dám vượt qua và không thật lòng yêu nàng nữa.

- Giu-li-ét cảm thấy tình yêu chân thành của Rô-mê-ô với sự khẳng định dứt khoát "Cái gì tình yêu có thể làm là tình yêu dám làm". Bức tường thù hận được dỡ bỏ bằng chính quyết tâm của hai người, nhất là quyết tâm của Giu-li-ét "Em chẳng đời nào muốn họ bắt gặp anh nơi đây".

- Diễn biến nội tâm của Giu-li-ét phong phú và phức tạp hơn Rô-mê-ô, sự day dứt trong tâm trạng cho thấy sức ép nặng nề của hoàn cảnh, thấy được sự vây hãm của mối hận thù truyền kiếp giữa hai dòng họ, thấy được mối nguy hiểm đang đe dọa hai người.

5. Tình yêu và thù hận đã được giải quyết trong đoạn trích.

- Trong toàn vở Rô-mê-ô và Giu-li-ét, xung đột cơ bản là xung đột giữa tình yêu và thù hận. Tuy nhiên trong đoạn trích, thù hận chỉ hiện ra qua suy nghĩ của các nhân vật nhưng không chi phối, điều khiển, quyết định hành động của nhân vật.

- Đối với Rô-mê-ô, chàng đã gặp Giu-li-ét, đã có được tình yêu của nàng và sẵn sàng làm tất cả vì tình yêu ấy.

- Đối với Giu-li-ét, điều mà nàng cần là tình yêu chân thật của Rô-mê-ô và tình yêu kia đối với nàng là tất cả. Vì thế, khi biết và khẳng định chắc chắn Rô-mê-ô đến với mình bằng tình yêu chân thành thì mọi nghi ngại không còn, các băn khoăn cũng chấm dứt.

- Trong đoạn trích, thù hận bị đẩy lùi, bị xóa đi, chỉ còn lại tình người và tình đời, phù hợp với lí tưởng nhân văn, Rô-mê-ô và Giu-li-ét đã trở thành trường ca bất tử của tình yêu.