- Bài học giúp học sinh cách xác định kết cấu của bài văn, cách viết câu mở đoạn.

- Ý nghĩa từ trong bài văn:

+ Kì vĩ: lớn lao lạ thường.

+ Khơi: vùng biển xa bờ.

+ Lộng: vùng biển gần bờ.

1. Đọc bài văn Vịnh Hạ Long của Thi Sảnh (SGK Tiếng Việt 5, tập một, tr. 71) và trả lời câu hỏi:

a. Xác định phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn trên.

- Mở bài: Từ đầu đến "đất nước Việt Nam".

- Thân bài: Tiếp theo đến "theo gió ngân lên vang vọng".

- Kết bài: Còn lại.  

b. Phần thân bài gồm có mấy đoạn? Mỗi đoạn miêu tả những gì?

- Phần thân bài gồm ba đoạn.

- Mỗi đoạn miêu tả:

+ Đoạn một: từ "Cái đẹp của Hạ Long trước hết… uốn quanh chân đảo như dải lụa xanh". Đoạn văn tả sự kì vĩ của thiên nhiên đã làm nên vẻ đẹp độc đáo của vịnh Hạ Long.

+ Đoạn hai: từ "Thiên nhiên Hạ Long chẳng những… cũng trẻ trung, cũng phơi phới". Nội dung miêu tả Hạ Long thông qua vẻ đẹp của sóng nước, đất trời, qua bốn mùa luôn mang trên mình một màu xanh đằm thắm.

+ Đoạn ba: từ "Tuy bốn mùa là vậy… theo gió ngân lên vang vọng". Nội dung miêu tả những nét riêng biệt và hấp dẫn lòng người theo mùa của Hạ Long. Đặc biệt là vẻ quyến rũ của mùa hè.

c. Những câu văn in đậm có vai trò gì trong mỗi đoạn và trong cả bài?

- Trong mỗi đoạn, những câu in đậm là chủ đề, nội dung nổi bật, đáng chú ý của toàn đoạn.

- Trong cả bài, những câu in đậm nêu các ý lớn của bài văn, là nội dung tóm tắt của cả bài văn.

2. Dưới đây là phần thân bài của một bài văn tả cảnh Tây Nguyên. Em hãy lựa chọn câu mở đoạn thích hợp nhất từ những câu cho sẵn dưới mỗi đoạn.

Đoạn 1:

[…] Phần phía nam của dải Trường Sơn nằm ở đây với nhiều ngọn núi cao từ 2000 đến 2600 mét, quanh năm mây phủ trắng đầu. Bên những chóp núi cao là những thảm rừng dày. Có nhiều khu nguyên sinh từ bao đời nay chưa in dấu chân người.

a. Tây Nguyên là miền đất núi non điệp trùng.

b. Tây Nguyên có núi cao chất ngất, có rừng cây đại ngàn.

c. Đến với Tây Nguyên là đến với mảnh đất của những cánh rừng hoang sơ.

Đoạn 2:

[…] Những đồi tranh vàng óng lao xao trong gió nhẹ. Những đồi đất đỏ như vung úp nối nhau chạy tít tắp tận chân trời. Đó đây, những cụm rừng xanh thẫm như ốc đảo nổi lên giữa thảo nguyên. Những đồn điền cà phê, chè… tươi tốt mênh mông. Những rẫy lúa, nương ngô bên những mái nhà sàn thấp thoáng trải dài ven bờ suối, hoặc quây quần trên những ngọn đồi.

a. Nhưng Tây Nguyên đâu chỉ có núi cao và rừng rậm. Tây Nguyên còn là miền đất của những dòng sông cuồn cuộn, những dòng suối nên thơ.

b. Nhưng Tây Nguyên đâu chỉ có núi, có rừng. Tây Nguyên còn là miền đất âm vang tiếng cồng chiêng từ ngàn đời.

c. Nhưng Tây Nguyên đâu chỉ có núi cao và rừng rậm. Tây Nguyên còn có những thảo nguyên rực rỡ trong nắng dịu mùa xuân, như những tấm thảm lụa muôn màu, muôn sắc.

- Đoạn 1: Chọn câu (b): Tây Nguyên có núi cao chất ngất, có rừng cây đại ngàn.

- Đoạn 2: Chọn câu (c): Nhưng Tây Nguyên đâu chỉ có núi cao và rừng rậm. Tây Nguyên còn có những thảo nguyên rực rỡ trong nắng dịu mùa xuân, như những tấm thảm lụa muôn màu, muôn sắc.

3. Hãy viết câu mở đoạn cho một trong hai đoạn văn ở bài tập 2 theo ý của riêng em.

Tây Nguyên quê hương em là vùng đất đầy sức hút với núi non điệp trùng và những thảo nguyên bao la bát ngát.