I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập

1. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích (SGK) là thành phần gì của câu?

a). “Xây cái lăng ấy” là khởi ngữ.

b). “Dường như” là thành phần tình thái.

c). “Những người con gái... nhìn ta như vậy” là thành phần phụ chú.

d). “Thưa ông” là thành phần gọi đáp. “Vất vả quá!” là thành phần cảm thán.

2. Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và một câu chứa thành phần tình thái.

- Bến quê, một truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Đọc Bến quê, chắc chắn trong mỗi chúng ta ai cũng thấy một triết lí giản dị mà sâu sắc; những tổng kết đã được trải nghiệm trong cuộc đời một con người.

- Khởi ngữ: Bến quê, Đọc Bến quê.

- Thành phần tình thái: Chắc chắn.

II. Liên kết câu và đoạn văn

1. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích (SGK) thể hiện phép liên kết nào?

a). Nhưng, Nhưng rồi, Và thuộc biện pháp nối.

b). Cô bé - cô bé thuộc biện pháp lặp lại; Cô bé - nó thuộc biện pháp thế.

c). “bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!” - thế thuộc biện pháp thế.

2. Tổng kết về các biện pháp liên kết.

- Lặp từ ngữ: Cô bé (đoạn b); cười kháy (đoạn c).

- Đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Mưa - mưa đá - tiếng lanh canh – gió (đoạn a); Bất bình - khinh bỉ - cười kháy - Pháp - Nã phá luân - Mĩ - Hoa Thịnh Đốn (đoạn c).

- Thế: Cô bé – nó (đoạn b); bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa (đoạn c).

- Nối: Nhưng, nhưng rồi, và (đoạn a).

3. Nêu rõ sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu.

III. Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý

1. Đọc truyện cười (SGK) và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói được in đậm ở cuối truyện?

Trong câu in đậm ở cuối truyện, người ăn mày muốn nói (bằng hàm ý) với người nhà giàu rằng “địa ngục là chỗ của các ông (người nhà giàu)”.

2. Tìm hàm ý của các câu in đậm (SGK). Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào?

a). Từ câu in đậm, có thể hiểu:

- Đội bóng huyện chơi dở.

- Tôi không muốn bàn về việc này.

Người nói cố ý vi phạm phương châm cách thức (nói mơ hồ).

b). Huệ muốn nói rằng “mình vẫn chưa báo cho Nam và Tuấn” và cố ý nói thiếu (vi phạm phương châm về lượng); có lẽ để làm nhẹ đi phần trách nhiệm của mình.