Ôn tập
1. Dựa vào bảng (SGK), hãy tóm tắt nội dung của ba văn bản truyền thuyết.
| Văn bản | Nội dung chính |
| Thánh Gióng | Thời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có đôi vợ chồng hiền lành, chăm chỉ ước ao có một mụn con. Một hôm người vợ ra đồng thấy dấu chân to ướm thử, sau đó sinh đứa con trai nhưng tới ba tuổi chưa biết nói. Khi giặc Ân xâm chiếm nước ta, vua sai sứ giả đi tìm người tài giỏi cứu nước, cậu bé mời sứ giả vào nhà và ngỏ ý xin đi đánh giặc. Vua cho người mang roi sắt, ngựa sắt đến, cậu bé vươn vai cao hơn trượng, xông vào đánh tan giặc Ân, sau đó cởi giáp sắt bay về trời. Vua nhớ công ơn phong làm Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ. |
| Sự tích Hồ Gươm | Nước ta bị giặc Minh đô hộ, nghĩa quân khởi nghĩa nhưng thất bại, Long Quân quyết định cho mượn gươm. Lê Thận đánh cá ba lần đều kéo lên lưỡi gươm nên mang về nhà. Lê Lợi đến nhà Lê Thận thấy lưỡi gươm phát sáng cầm lên xem. Lê Lợi thua trận chạy vào rừng phát hiện chuôi gươm, khi gặp lại Lê Thận lấy lưỡi gươm tra vào chuôi gươm vừa như in. Lê Thận cùng các tướng lĩnh phò Lê Lợi cứu nước, từ đó nghĩa quân thắng như chẻ tre, quét sạch giặc Minh. Đất nước thanh bình, Lê Lợi lên làm vua, Long Quân sai Rùa Vàng lấy lại gươm thần. Vua trả lại gươm thần, từ đó hồ Tả Vọng mang tên Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm. |
| Bánh chưng, bánh giầy | Hùng Vương thứ sáu muốn truyền ngôi cho người xứng đáng. Các hoàng tử đua nhau làm cỗ thật hậu, riêng Lang Liêu được thần mách bảo làm hai thứ bánh dâng lên. Vua chọn bánh của Lang Liêu để tế trời đất, sau đó nhường ngôi cho Lang Liêu. Từ đó nước ta có tục làm bánh chưng, bánh giầy vào dịp tết. |
| Nội dung | Thánh Gióng | Sự tích Hồ Gươm | Bánh chưng, bánh giầy |
| Sự kiện, chi tiết | Gióng cất tiếng nói đầu tiên là đòi đánh giặc. Cả làng góp gạo nấu cơm cho Gióng. Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ. Gậy sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. Giặc tan, Gióng cỡi ngựa sắt bay về trời. | Lưỡi gơm được phát hiện từ lưới đánh cá, chuôi gươm phát hiện trong rừng cây, khi tra vào chuôi gươm thì vừa như in. Chi tiết Rùa Vàng đòi lại gươm. | Lang Liêu được thần mách bảo làm ra hai thứ bánh |
| Lí do chọn lựa | Gióng là hình tượng anh hùng dân tộc, tiêu biểu cho lòng yêu nước, ý thức bảo vệ bờ cõi nước nhà | Ý nghĩa của sự đoàn kết toàn dân tộc trong việc chống giặc ngoại xâm. Nguồn gốc tên gọi Hồ Gươm | Đề cao lao động và trí thông minh của con người |
- Truyền thuyết là truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
- Nhân vật trong truyện là con người, loài vật, đồ vật được nhân hóa. Nhân vật thường có các đặc điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng; gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng, được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.
- Truyện thường xoay quanh công trạng, kì tích của nhân vật mà cộng đồng truyền tụng, thường sử dụng các yếu tố kì ảo, hoang đường nhằm thể hiện tài năng, sức mạnh của nhân vật. Cuối truyện thường gợi nhắc các dấu tích còn lưu lại đến hiện tại.
- Truyện thể hiện thái độ, tình cảm và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện, nhân vật lịch sử.
4. Khi tóm tắt một văn bản bằng sơ đồ, cần lưu ý những điều gì?
- Tóm lược đúng, đủ các sự việc, phần, đoạn, ý chính trong văn bản.
- Sử dụng các từ khóa, cụm từ.
- Thể hiện được quan hệ giữa các sự việc, phần, đoạn, ý chính trong văn bản.
- Kết hợp hài hòa, hợp lí giữa các từ khóa với hình vẽ, mũi tên, các kí hiệu...
- Sáng rõ, có tính thẩm mĩ, giúp nắm bắt nội dung chính của văn bản thuận lợi, dễ dàng.
5. Bài học giúp em hiểu thêm những gì về lịch sử nước mình?
- Bài học giúp em hiểu thêm về lịch sử dân tộc, về truyền thống đấu tranh anh dũng của cha ông, tinh thần đoàn kết tạo thành sức mạnh của nhân dân ta.
- Em biết ơn thế hệ trước đã tạo dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc và sẽ cố gắng rèn luyện bản để xứng đáng với tổ tiên.
