I. NHẬN XÉT

1. Các câu trong đoạn văn sau nói về ai? Những từ ngữ nào cho biết điều đó?

Đã mấy năm vào Vương phủ Vạn Kiếp, sống gần Hưng Đạo Vương, chàng thư sinh họ Trương thấy Ông luôn điềm tĩnh. Không điều gì khiến vị Quốc công Tiết chế có thể rối trí. Vị Chủ tướng tài ba không quên một trong những điều hệ trọng để làm nên chiến thắng là phải cố kết lòng người. Chuyến này, Hưng Đạo Vương lai kinh cùng nhà vua dự Hội nghị Diên Hồng. Từ đấy, Ông sẽ đi thẳng ra chiến trận. Vào chốn gian nguy, trước vận nước ngàn cân treo sợi tóc mà Người vẫn bình thản, tự tin, đĩnh đạc đến lạ lùng.

(theo Lê Vân)

- Các câu trong đoạn văn trên nói về Hưng Đạo Vương.

- Các từ ngữ cho biết điều đó: Hưng Đạo Vương, Ông, Quốc Công Tiết chế, Chủ tướng tài ba, Người.

2. Vì sao có thể nói cách diễn đạt trong đoạn văn trên hay hơn cách diễn đạt trong đoạn văn sau đây?

Đã mấy năm vào Vương phủ Vạn Kiếp, sống gần Hưng Đạo Vương, chàng thư sinh họ Trương thấy Hưng Đạo Vương luôn điềm tĩnh. Không điều gì khiến Hưng Đạo Vương có thể rối trí. Hưng Đạo Vương không quên một trong những điều hệ trọng để làm nên chiến thắng là phải cố kết lòng người. Chuyến này, Hưng Đạo Vương lai kinh cùng nhà vua dự Hội nghị Diên Hồng. Từ đấy, Hưng Đạo Vương sẽ đi thẳng ra chiến trận. Vào chốn gian nguy, trước vận nước ngàn cân treo sợi tóc mà Hưng Đạo Vương vẫn bình thản, tự tin, đĩnh đạc đến lạ lùng.

- Đoạn văn của tác giả Lê Vân sử dụng cách diễn đạt tốt hơn vì nội dung chặt chẽ nhờ sự liên kết bằng phép thay thế từ ngữ. Nhân vật Hưng Đạo Vương được xưng hô bằng nhiều tên gọi khác nhau, tránh được sự lặp từ, thể hiện chức vị của ông cũng như tình cảm kính trọng của mọi người đối với nhân vật.

- Ở đoạn văn thứ hai, cách diễn đạt thiếu sinh động vì từ Hưng Đạo Vương được lặp lại nhiều lần, cách diễn đạt không sáng tạo như đoạn văn thứ nhất.

II. GHI NHỚ

Khi các câu trong đoạn văn cùng nói về một người, một vật, một việc, ta có thể dùng đại từ hoặc những từ đồng nghĩa thay thế cho những từ ngữ đã dùng ở câu đứng trước để tạo mối liên hệ giữa các câu và tránh lặp từ nhiều lần.

III. LUYỆN TẬP

1. Mỗi từ ngữ in đậm dưới đây thay thế cho từ ngữ nào? Cách thay thế từ ngữ ở đây có tác dụng gì?

Hai Long phóng xe về phía Phú Lâm tìm hộp thư mật.

Người đặt hộp thư lần nào cũng tạo cho anh sự bất ngờ. Bao giờ hộp thư cũng được đặt tại một nơi dễ tìm mà lại ít bị chú ý nhất. Nhiều lúc, người liên lạc còn gửi gắm vào đây một chút tình cảm của mình, thường bằng những vật gợi ra hình chữ V mà chỉ anh mới nhận thấy. Đó là tên Tổ quốc Việt Nam, là lời chào chiến thắng.

(Hữu Mai)

- Hai Long được thay thế bằng từ anh ở các câu văn khác.

- Người đặt hộp thư được thay thế bằng từ người liên lạc ở câu văn khác.

- Hình chữ V được thay thế bằng từ đó ở câu văn khác.

- Cách dùng những từ ngữ thay thế như trên giúp đoạn văn tránh bị lặp từ, giúp cho mối liên hệ giữa các câu văn, lời văn trôi chảy hơn.

2. Hãy thay thế những từ ngữ lặp lại trong mỗi câu của đoạn văn sau bằng những từ ngữ có giá trị tương đương để đảm bảo liên kết mà không lặp từ:

Vợ An Tiêm lo sợ vô cùng. Vợ An Tiêm (nàng) bảo An Tiêm (chồng):

- Thế này thì vợ chồng mình chết mất thôi.

An Tiêm lựa lời an ủi vợ:

- Còn hai bàn tay, vợ chồng chúng mình còn sống được.

Có thể thay thế những từ ngữ lặp lại bằng những từ có giá trị tương đương trong ngoặc đơn.

- Thay thế cụm từ vợ An Tiêm bằng từ nàng.

- Thay thế An Tiêm bằng từ chồng.