Văn bản (SGK)

- Trần Thủ Độ là thái sư đời nhà Trần. Ông là người góp phần thúc đẩy sự chuyển đổi vai trò lịch sử từ nhà Lí sang nhà Trần.

- Trần Thủ Độ là vị quan đầu triều tài năng, mưu trí lại trung thành, tận tụy giúp vua Trần dựng nghiệp lớn, chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước.

1. Nêu những tình tiết liên quan đến Trần Thủ Độ. Mỗi tình tiết đã bộc lộ một khía cạnh nào về tính cách của ông? Từ đó anh (chị) có nhận xét gì về nhân cách của Trần Thủ Độ?

- Đối với người hặc mình, ông không ứng xử theo thói tầm thường mà thừa nhận lời nói phải của người hặc "Đúng như lời người ấy nói" và thưởng tiền, lụa cho anh ta. Điều đó cho thấy ông là người nghiêm khắc với bản thân. Việc làm đó là sự khích lệ người cấp dưới trung thực, dũng cảm, dám vạch tội của người khác, dù người đó là bề trên của mình.

- Đối với người lính giữ thềm cấm, dù rất giận nhưng ông không bênh vợ bắt tội người ta mà tìm hiểu rõ sự việc, sau khi tìm hiểu biết người đó không sai, ông đã tỏ thái độ khích lệ biết giữ nghiêm phép nước. Có thể thấy ông là người chí công vô tư, tôn trọng pháp luật, không thiên vị người thân.

- Đối với họ hàng xin chức tước, ông dạy cho họ một bài học, muốn làm chức quan ấy phải chịu chặt một ngón chân để phân biệt với người khác. Ông là người biết giữ gìn sự công bằng của phép nước, bài trừ tệ nạn chạy chọt, dựa dẫm thân thích.

- Với người trong gia đình, khi vua phong chức cho An Quốc (anh của Trần Thủ Độ), ông đã thẳng thắn nói "Nếu là người hiền thì thần xin nghỉ việc, còn cho thần là hiền hơn An Quốc thì không nên cử An Quốc. Nếu anh em cùng là tướng thì việc trong triều sẽ ra sao?". Ông là người không tư lợi, luôn đặt việc công lên lợi ích gia tộc.

- Các chi tiết trên đã làm nổi bật bản lĩnh và nhân cách vị thái sư đầu triều, thẳng thắn, độ lượng, nghiêm minh và đặc biệt là chí công vô tư, đó là một phẩm chất đáng quý, ông xứng đáng là chỗ dựa của đất nước, là người nhân dân đặt niềm tin.

2. Nêu những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và khắc hoạ nhân vật của nhà viết sử (chú ý những xung đột kịch tính, những bước ngoặt bất ngờ, thú vị trong các tình tiết làm nổi bật tính cách nhân vật).

- Xây dựng tình huống giàu kịch tính, lựa chọn chi tiết đắt giá.

- Mỗi câu chuyện đều có những xung đột đi đến cao trào và được giải quyết một cách bất ngờ.

- Lối viết sử rất kiệm lời, không miêu tả phân tích tâm lí, nhân vật vẫn hiện lên sâu sắc.