I. Tiểu dẫn

- Anh Thơ (1921 - 2005) tên khai sinh là Vương Kiều Ân, sinh lại Ninh Giang, Hải Dương. Bà là nữ thi sĩ tiêu biểu của nền thơ Việt Nam hiện đại, năm 2007, bà được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Tác phẩm tiêu biểu: Bức tranh quê, Kể chuyện Vũ Lăng, Tuyển tập Anh Thơ… bài Chiều xuân được in trong tập thơ đầu tay Bức tranh quê.

II. Văn bản (SGK)

1. Những nét riêng trong bức tranh Chiều xuân.

- Bài thơ miêu tả bức tranh mùa xuân vào buổi chiều, không tả tỉ mỉ chi tiết mà quan sát ở góc độ rộng nhưng người đọc vẫn cảm nhận được không gian chiều xuân yên ả, vắng lặng.

- Nét đặc trưng trước hết ở cảnh mưa, mưa bụi, mưa xuân thưa thớt bay. Mưa gọi những mầm non thức dậy. Cảnh đầu tiên lọt vào tầm quan sát của tác giả là cảnh bến đò, con đò cũng "biếng lười nằm mặc nước sông trôi". Điểm xuyết vào bức tranh là quán tranh vắng, là những chùm hoa xoan tím "rụng tơi bời".

- Không gian từ gần được mở rộng thêm, cao và xa hơn nhưng vẫn mang nét đặc trưng của mùa xuân đồng bằng Bắc Bộ: Cỏ non tràn biếc cỏ, đàn sáo đen, những cánh bướm rập rờn.

- Khổ thứ hai có một hình ảnh thơ độc đáo và xuất sắc “Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa”.

- Ba khổ thơ gần như chỉ là những câu thơ tả cảnh, cả bài thơ hợp thành một bức tranh quê giản dị, mộc mạc, thanh nhã, hơi gợi buồn vì cảnh vắng vẻ, yên tĩnh.

2. Những từ ngữ, chi tiết tả không khí và nhịp sống thôn quê.

- Bài thơ tả cảnh nhưng lại gợi ra không khí và nhịp sống ở nông thôn, đó là sự bình yên. Con đò nằm biếng lười, quán vắng, những cánh bướm rập rờn, đàn trâu thong thả... tất cả đều có dáng khoan thai.

- Tới hai câu cuối của bài thơ, người đọc mới thấy xuất hiện hình ảnh con người:

“Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra,

Làm giật mình một cô nàng yếm thắm

Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa”.

- Câu thơ miêu tả thời khắc lao động của người thiếu nữ. Một cô thôn nữ chăm chỉ trong một buổi chiều quê tĩnh lặng. Câu thơ tả động nhưng thực ra là để nói cái tĩnh để nhấn mạnh vào nhịp sống bình yên của một vùng quê mà dường như còn nguyên sơ.

3. Nét đặc sắc của những từ láy trong tác phẩm.

- Trong bài thơ, thi sĩ sử dụng rất nhiều từ láy để gợi trạng thái tinh thần của cảnh: Mưa êm êm, quán tranh im lìm, hoa xoan rụng tơi bời, đàn sáo mổ vu vơ, mấy cánh bướm rập rờn, những trâu bò thong thả...

- Hầu hết các từ láy đều là những từ láy có tính chất giảm nhẹ: Êm êm, vu vơ, rập rờn, thong thả... hay diễn tả trạng thái thụ động hoặc diễn tả trạng thái đều đều của chủ thể. Trong tổng thể bài thơ, nhờ sự kết hợp của những từ láy đã thể hiện nổi bật vẻ đẹp dịu dàng, yên ả, thanh bình của cảnh chiều xuân cũng như của nhịp sống khoan thai nơi đồng quê.