I. Tiểu dẫn

- Ra-bin-đra-nát Ta-go (1861 - 1941) là nhà văn, nhà văn hóa lớn của Ấn Độ. Cả đời ông phấn đấu không mệt mỏi và cống hiến cho sự nghiệp phục hưng văn hóa, góp phần đấu tranh vì độc lập, hòa bình, hữu nghị giữa các dân tộc.

- Ta-go để lại một gia tài khổng lồ các tác phẩm ở các lĩnh vực như 52 tập thơ, 12 bộ tiểu thuyết, hàng trăm truyện ngắn, 42 vở kịch, 2.000 bài ca….

- Bài thơ số 28 trích từ tập thơ Người làm vườn (1914) là một trong những bài thơ hay nhất của Ta-go.

II. Văn bản (SGK)

1. Hình tượng so sánh trong câu mở đầu.

- Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh so sánh thể hiện sự khát khao trong tình yêu:

“Đỗi mắt băn khoăn của em buồn,

Đôi mắt em muốn nhìn vào tâm tưởng của anh

Như trăng kia muốn vào sâu biển cả”.

- Đối với nhà thơ, đôi mắt của cô gái như ánh sáng kì diệu của trời đất, đang muốn rọi sáng tận đáy sâu của trái tim người yêu, như trăng muốn vào sâu biển cả. Câu thơ thể hiện niềm khát khao mãnh liệt và sâu sắc, khao khát hòa hợp tâm hồn, thấu hiểu người mình yêu. Nhưng đôi mắt ấy cũng chứa một nỗi băn khoăn, u buồn vì khát khao trên là vô vọng.

- Chàng trai thổ lộ rất chân thành "Anh đã để cuộc đời anh trần trụi dưới mắt em/Anh không giấu em một điều gì". Nhưng nghịch lí là "Chính vì thế mà em không biết gì tất cá về anh". Bởi tất cả những điều em biết về anh chỉ là những cái bề ngoài, còn cái đáy sâu thẳm trong tâm hồn anh, trái tim anh (suy nghĩ, cảm xúc) không dễ nắm bắt và chẳng bao giờ có thể thấu hiểu.

2. Cấu trúc những giả định

- Những câu thơ tiếp theo, Ta-go liên tiếp đưa những giả định. Nếu cuộc đời anh là một đóa hoa, một viên ngọc, anh sẽ hái nó, sẽ xâu nó thành một chuỗi dâng tặng cho em. Nhưng "trái tim anh lại là tình yêu". Một trái tim đâu chỉ có những vui sướng, đau khổ mà bao gồm nhiều đối lập, mâu thuẫn: Sung sướng - khổ đau, thiếu thốn - giàu sang, tất cả đều vô biên, trường cửu, một thế giới bí ẩn, không giới hạn, không thể đo đếm được.

- Bài thơ là hệ thống tầng tầng, lớp lớp những hình ảnh tượng trưng và so sánh: Đôi mắt em muốn nhìn... như trăng kia muốn vào sâu biển cả (khao khát hòa hợp, thấu hiểu tâm hồn), đời anh là viên ngọc, đóa hoa (những cái đẹp đẽ, quý giá nhất), em là nữ hoàng của vương quốc đó (em làm chủ trái tim anh), em có biết gì biên giới của nó đâu (cái bí ẩn vô biên của trái tim anh)...

- Hệ thống những hình ảnh so sánh, tượng trưng làm cho tình yêu lung linh những màu sắc huyền diệu.

- Đưa ra những lập luận, những giả thiết rồi lại phản bác, Ta-go muốn khẳng định: Sự vật của đời sống không chỉ được nhìn theo một chiều mà luôn đặt trong sự nghi vấn để tìm sự thật cuối cùng. Nhà thơ hướng về cái vô hạn của vũ trụ (biển cả, vương quốc) để khẳng định sự bí ẩn, sâu xa của tâm hồn, đồng thời nhấn mạnh những quy luật muôn đời của tình yêu.

- Ta-go khẳng định: Tình yêu là sự dâng hiến trọn vẹn và luôn là một cuộc khám phá, đi tìm. Nhưng trái tim yêu mãi mãi vẫn là những điều bí ẩn. Chiếm lĩnh cái bí ẩn, vô bờ, không giới hạn của tâm hồn người yêu luôn là khát khao vĩnh cửu của con người.

3. Cách nói nghịch lí

 “Anh không giấu em một điều gì

Chính vì thế mà em không biết gì tất cả về anh”.

- Không chỉ xuất hiện ở đoạn đầu mà còn được sử dụng khá nhiều lần trong bài thơ. Cách nói ấy thể hiện điều kì diệu trong tình yêu, đó là những cái bề ngoài thì dễ nắm bắt còn sự phong phú, phức tạp của trái tim thì không dễ nắm bắt. Đây chính là khoảng cách không bao giờ phá nổi, một đỉnh cao không bao giờ bị chinh phục của tình yêu.

- Bài thơ được kết cấu theo tầng bậc. Anh xin dâng hiến trọn vẹn cuộc đời anh cho em. Nhưng không bao giờ em có thể chiếm lĩnh trọn vẹn trái tim anh. Hai ý này được bổ sung ở mức độ cao hơn trong những lập luận của toàn bài.

- Sự đối lập giữa khát vọng giãi bày, dâng hiến, chan hòa vào tâm hồn người yêu và sự bí ẩn không gì khám phá nổi của trái tim là những đối lập tồn tại mãi mãi trong tình yêu. Sự hòa hợp trọn vẹn trong tình yêu là điều không thể nhưng tình yêu lại luôn khao khát cái trọn vẹn ấy.