1. Tìm từ ngữ địa phương trong các đoạn trích (SGK) và chuyển những từ ngữ địa phương đó sang từ ngữ toàn dân tương ứng.

- Đoạn trích a: Thẹo (sẹo), dễ sợ (sợ lắm), lặp bặp (lắp bắp), ba (bố, cha).

- Đoạn trích b: Má (mẹ), kêu (gọi), đâm (trở thành), đũa cả (đũa bếp), nói trổng (nói trống không), vô (vào).

- Đoạn trích c: Bữa sau (hôm sau), lui cui (lúi húi), nhắm (cho là), dáo dác (nháo nhác), giùm (giúp), nói trổng (nói trống không).

2. Đối chiếu các câu sau đây (trích từ truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng), cho biết từ kêu ở câu nào là từ địa phương, từ kêu ở câu nào là từ toàn dân. Hãy dùng cách diễn đạt khác hoặc từ đồng nghĩa để làm rõ sự khác nhau đó.

a) Kêu: Từ toàn dân, tương đương từ "nói to".

b) Kêu: Từ địa phương; tương đương từ toàn dân “gọi”.

3. Trong hai câu đố sau (SGK), từ nào là từ địa phương? Những từ đó tương đương với những từ nào trong ngôn ngữ toàn dân? (Các câu đố lấy trong Hợp tuyển Văn học dân gian các dân tộc ở Thanh Hóa, 1990).

Các từ địa phương trong câu đố là: Trái (quả), chi (gì), kêu (gọi), trống hổng trống hảng (trống rỗng trống rễnh).

4. Hãy điền các từ địa phương tìm được ở các bài tập 1, 2, 3 và các từ toàn dân tương ứng:

Má (mẹ), kêu (gọi), đâm (trở thành), đũa cả (đũa bếp), nói trổng (nói trống không), vô (vào), bữa sau (hôm sau), lui cui (lúi húi), nhằm (cho là), dáo dác (nháo nhác), giùm (giúp), kêu (gọi), trái (quả), chi (gì), kêu (gọi), trống hổng trống hảng (trống rỗng trống rễnh).

5. Đọc lại các đoạn trích ở bài tập 1 và bình luận về cách dùng từ ngữ địa phương bằng cách trả lời các câu hỏi sau đây:

a) Có nên để nhân vật Thu trong truyện Chiếc lược ngà dùng từ ngữ toàn dân không? Vì sao?

Không nên, vì bé Thu chưa giao tiếp rộng rãi ra bên ngoài.

b) Tại sao trong lời kể chuyện của tác giả cũng có những từ ngữ địa phương?

Trong lời kể tác giả vẫn dùng một số từ ngữ địa phương dễ hiểu để nêu sắc thái của vùng đất nơi diễn ra câu chuyện. Tuy nhiên, tác giả không sử dụng quá nhiều từ ngữ địa phương để người đọc không phải là người địa phương đó thấy khó hiểu.