I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Nhà bác học Ê-đi-xơn (theo Nhà bác học và án tử hình, NXB Thanh Niên, Hà Nội, 1992).

2. Lê Thái Hoàng một học sinh năng động, sáng tạo.

SGK Đạo đức 9, tr. 27, 28.

Gợi ý

a. Em có nhận xét gì về việc làm của Ê-đi-xơn và Lê Thái Hoàng trong những câu chuyện trên? Hãy tìm những chi tiết trong truyện thể hiện tính năng động, sáng tạo của họ?

- Việc làm của Ê-đi-xơn và Lê Thái Hoàng trong những câu chuyện trên thể hiện là những người năng động, sáng tạo.

- E-đi-xơn đã điều chỉnh ánh sáng từ đèn dầu và nến vào các tấm gương, cung cấp đủ ánh sáng để cho bác sĩ mổ ruột thừa cho mẹ. Còn Lê Thái Hoàng tự tìm tòi, nỗ lực và ý chí quyết tâm cao trong học tập để nghiên cứu và tìm ra cách giải toán mới hơn, nhanh hơn.

b. Theo em những việc làm đó đã đem lại thành quả gì cho Ê-đi-xơn và Lê Thái Hoàng?

- Từ sự năng động, sáng tạo mà Ê-đi-xơn đã sáng chế, phát minh ra máy ghi âm, điện thoại, máy chiếu phim, tàu điện… tạo ra bước ngoặt trong lịch sử văn minh của loài người. Còn Lê Thái Hoàng đã đạt các giải thưởng như

Giải nhì toán quốc gia, Huy chương Đồng Toán quốc tế lần thứ 39, Huy chương Vàng "Ô-lim-píc Toán châu Á - Thái Bình Dương” lần thứ XI, Huy chương Vàng Toán quốc tế lần thứ 40.

c. Năng động, sáng tạo có ý nghĩa như thế nào trong thời đại hiện nay?

Năng động, sáng tạo giúp cho con người vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc sống và tạo ra những thành tựu phi thường trong học tập, nghiên cứu, sản xuất, phát triển kinh tế, khoa học kĩ thuật…

II. NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Năng động là tích cực, chủ động, dám nghĩ, dám làm.

Sáng tạo là say mê nghiên cứu, tìm tòi để tạo ra những giá trị mới về vật chất, tinh thần hoặc tìm ra cái mới, cách giải quyết mới mà không bị gò bó phụ thuộc vào những cái đã có.

Người năng động, sáng tạo là người luôn say mê, tìm tòi, phát hiện và linh hoạt xử lí các tình huống trong học tập, lao động, công tác… nhằm đạt kết quả cao.

2. Năng động, sáng tạo là phẩm chất rất cần thiết của người lao động trong xã hội hiện đại. Nó giúp con người có thể vượt qua những ràng buộc của hoàn cảnh, rút ngắn thời gian để đạt được mục đích đã đề ra một cách nhanh chóng và tốt đẹp.

Nhờ năng động, sáng tạo mà con người làm nên những kì tích vẻ vang, mang lại niềm vinh dự cho bản thân, gia đình và đất nước.

3. Năng động, sáng tạo là kết quả của quá trình rèn luyện siêng năng, tích cực của mỗi người trong học tập, lao động và cuộc sống.

Để trở thành người năng động, sáng tạo, mỗi học sinh cần tìm ra cách học tập tốt nhất cho mình và cần tích cực vận dụng những điều đã biết vào cuộc sống.

III. BÀI TẬP

1. Theo em những hành vi nào sau đây thể hiện tính năng động sáng tạo hoặc không năng động sáng tạo? Vì sao?

a. Trong giờ học các môn khác, Nam thường đem bài tập toán hoặc tiếng Anh ra làm.

b. Ngồi trong lớp, Thắng thường chú ý nghe thầy cô giảng bài, khi có điều gì không hiểu Thắng mạnh dạn hỏi ngay.

c. Trong học tập, bao giờ An cũng chỉ làm theo những điều thầy cô đã nói.

d. Vì hoàn cảnh quá khó khăn nên anh Văn cho rằng mình cần phải làm bất cứ cách nào để tăng thêm thu nhập.

đ. Sau khi cân nhắc kĩ lưỡng, ông Thận quyết định xin vay vốn ngân hàng để đầu tư sản xuất.

e. Mặc dù trình độ văn hóa không cao, song ông Lũy luôn tự tìm tòi học hỏi để tìm ra cách làm riêng của mình.

g. Đang là sinh viên, song anh Quang thường hay bỏ học để làm kinh tế thêm.

h. Khi tìm hiểu bất cứ điều gì, Minh thường đặt câu hỏi “vì sao” và trao đổi lại với thầy cô, bạn bè hoặc tìm đọc thêm những sách báo có liên quan để tìm lời giải đáp.

- Những hành vi b, đ, e, h thể hiện tính năng động vì:

+ Ở trường hợp (b), Thắng say mê học tập, những điều chưa hiểu thì tìm cách hỏi để được giải đáp cặn kẽ.

+ Ở các trường hợp (đ), (e) và (h), ông Thận, ông Lũy và Minh là những người dám nghĩ, dám làm để tìm ra cái mới.

- Nhưng trường hợp còn lại còn lại là những người thụ động, tùy tiện trong công việc và học tập.

2. Em tán thành hay không tán thành với những quan điểm nào sau đây? Vỉ sao?

a. Học sinh nhỏ tuổi chưa thể sáng tạo được.

b. Năng động, sáng tạo là phẩm chất riêng của những thiên tài.

c. Chỉ hoạt động trong kinh doanh mới cần đến sự năng động.

d. Năng động, sáng tạo là phẩm chất cần có của con người trong nền kinh tế thị trường.

đ. Người càng năng động, sáng tạo thì càng vất vả.

e. Năng động, sáng tạo là phẩm chất cần có của người lao động trong mọi thời đại.

- Em tán thành với những ý kiến (d) và (e) vì đó là những con người năng động sáng tạo, dám nghĩ dám làm, dám tìm tòi học hỏi để đưa ra những phương pháp mới đạt hiệu quả cao hơn.

- Em không tán thành với ý kiến (a), (b), (c) và (đ) vì đây là những người không muốn vận động trí óc để tìm tòi, suy nghĩ, luôn thụ động trong công việc.

3. Trong những hành vi sau đây, hành vi nào thể hiện tính năng động, sáng tạo?

a. Dám làm mọi việc để đạt được mục đích của mình.

b. Dám làm những việc khó khăn mà người khác né tránh.

c. Biết suy nghĩ và tìm ra nhiều cách giải quyết khác nhau trong học tập và công việc.

d. Có ý kiến riêng và bày tỏ ý kiến riêng của mình.

đ. Chỉ làm theo những điều đã được hướng dẫn chỉ bảo.

Những hành vi thể hiện tính năng động, sáng tạo:

a. Dám làm những việc khó khăn mà người khác né tránh.

c. Biết suy nghĩ và tìm ra nhiều cách giải quyết khác nhau trong học tập và công việc.

d. Có ý kiến riêng và bày tỏ ý kiến riêng của mình.

4. Em hãy tìm hiểu và giới thiệu một tấm gương năng động, sáng tạo của các bạn học sinh trong lớp trong trường hoặc ở địa phương em

Hai bạn Nguyễn Hoàng Phi Long (lớp 8/1) và Hồ Văn Anh Kim (lớp 9/1) Trường THCS Điền Hòa, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên-Huế đã chế tạo ra thiết bị tách lọc nước biển thành nước ngọt.

Sinh ra ở làng quê ven biển, nơi khan hiếm nguồn nước ngọt, cả hai đã chứng kiến những khó khăn của người dân khi phải đi mua từng thùng nước sinh hoạt trong mùa nắng hạn nên quyết tâm phải sáng tạo ra thiết bị lọc nước biển thành nước ngọt. Sau khi nghiên cứu nguyên lý và các phương pháp tách nước biển thành nước ngọt từ những tài liệu trên internet, cả hai nhờ thấy giáo Vật lí hỗ trợ và đã thành công, đề tài được trao giải 3 cuộc thi sáng tạo kĩ thuật dành cho thanh, thiếu niên, nhi đồng của tỉnh.

5. Vì sao học sinh phải rèn luyện tính năng động, sáng tạo? Để rèn luyện đức tính đó cần phải làm gì?

- Học sinh phải rèn luyện tính năng động, sáng tạo vì đức tính này sẽ giúp chúng ta tích cực, chủ động, dám nghĩ, dám làm, linh hoạt xử lí các tinh huống trong học tập, lao động.

- Để trở thành người năng động, sáng tạo, học sinh cần tìm ra cách học tập tốt nhất và tích cực vận dụng những điều đã biết vào cuộc sống.

6. Hãy nêu một khó khăn mà em đã gặp phải trong học tập hoặc trong cuộc sống và tự xây dựng kế hoạch để khắc phục khó khăn đó.

Em từng học rất dở môn tiếng Anh vì hay quên từ vựng và cấu trúc ngữ pháp, sau khi nghe lời khuyên của chuyên gia, em chịu khó tìm những bài hát hoặc bộ phim tiếng Anh để nghe và xem lại nhiều lần. Sau 1 năm kiên trì, em đã có hứng thú học tập và trình độ ngoại ngữ cũng tiến thêm một bước.

7. Sưu tầm một số câu tục ngữ, ca dao hoặc danh ngôn nói về tính năng động, sáng tạo.

- Một người không bao giờ mắc sai lầm là người không bao giờ thử những điều mới (Albert Einstein).

- Non cao cũng có đường trèo

Đường dẫu hiểm nghèo cũng có lối đi.

- Có công mài sắt có ngày nên kim.