Bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương
I. CẤU TẠO CỦA XƯƠNG
1. Cấu tạo xương dài
- Hai đầu xương là mô xương xốp có các nan xương xếp theo kiểu vòng cung, tạo ra các ô trống chứa tủy đỏ. Bọc hai đầu xương là lớp sụn.
- Thân xương có hình ống, cấu tạo từ ngoài vào trong có: màng xương mỏng, tiếp đến là mô xương cứng, trong cùng là khoang xương.
+ Khoang xương chứa tủy xương: tủy đỏ ở trẻ em, tủy vàng ở người trưởng thành.
2. Chức năng của xương dài
- Đặc điểm cấu tạo và chức năng của xương dài:
Các phần của xương | Cấu tạo | Chức năng |
Đầu xương | - Sụn bọc đầu xương - Mô xương xốp gồm các nan xương | - Giảm ma sát trong khớp xương - Phân tán lực tác động - Tạo các ô chứa tủy đỏ xương |
Thân xương | - Màng xương - Mô xương cứng - Khoang xương | - Giúp xương phát triển to về bề ngang - Chịu lực, đảm bảo vững chắc - Chứa tủy đỏ ở trẻ em, sinh hồng cầu; chứa tủy vàng ở người lớn. |
3. Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt
- Xương ngắn và xương dẹt không có cấu tạo hình ống.
- Bên ngoài là mô xương cứng, bên trong là mô xương xốp gồm nhiều nan xương và nhiều hốc nhỏ chứa tủy đỏ.
II. SỰ TO RA VÀ DÀI RA CỦA XƯƠNG
- Xương dài ra do sự phân chia của các tế bào lớp sụn tăng trưởng ở hai đầu xương.
- Xương to ra về bề ngang là nhờ các tế bào màng xương phân chia tạo ra những tế bào mới đẩy vào trong và hóa xương.
- Ở tuổi thiếu niên và nhất là tuổi dậy thì: xương phát triển nhanh.
- Ở người trưởng thành: sụn tăng trưởng không còn khả năng hóa xương, nên người không cao thêm.
- Ở người già: xương bị phân hủy nhanh hơn sự tạo thành và tỉ lệ cốt giao giảm, nên xương xốp, giòn, dễ gãy, sự phục hồi diễn ra chậm, không chắc chắn.
III. THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
- Xương được cấu tạo từ chất hữu cơ gọi là cốt giao và chất khoáng chủ yếu là canxi.
- Xương có 2 tính chất là: bền chắc và mềm dẻo.
+ Chất khoáng làm cho xương bền chắc.
+ Cốt giao đảm bảo tính mềm dẻo. Tỉ lệ chất cốt giao thay đổi theo tuổi.
