Bài 7: Các thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc từ giữa thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX
1. Nho giáo.
- Từ thời Hán, Nho giáo đã trở thành hệ tư tưởng và đạo đức của giai cấp phong kiến. Nho giáo chủ trương dùng đạo đức để cai trị và duy trì tôn ti trật tự xã hội. Từ đời Đường trở đi, việc tổ chức các khoa thi tuyển chọn quan lại đều lấy nội dung trong sách của Nho giáo làm đề thi. Vị trí của Nho giáo ngày càng được củng cố vững chắc trong xã hội Trung Quốc.
- Nho giáo chủ trương duy trì kỉ cương xã hội trên cơ sở phải tuân theo Tam cương (3 mối quan hệ: vua – tôi, cha – con, chồng – vợ); Ngũ thường (5 đức tính của người quan tử: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín). Phụ nữ phải tuân theo Tam tòng (tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử) và Tứ đức (công, dung, ngôn, hạnh).
2. Văn học, sử học.
- Kể tên ba tác giả tiêu biểu của thơ Đường và “tứ đại danh tác” của văn học Trung Quốc.
+ Văn học đạt được nhiều thành tựu ở các loại: thơ, từ, phú, kịch, tiểu thuyết.
+ Thơ Đường được coi là đỉnh cao của thơ ca Trung Quốc, có giá trị lớn về nghệ thuật và hiện thực, tiêu biểu là Lý Bạch, Đỗ Phủ và Bạch Cư Dị.
+ Tiểu thuyết ra đời từ thời Nguyên và đạt đến đỉnh cao dưới thời Minh – Thanh, trong đó bốn tác phẩm được gọi là “tứ đại danh tác” gồm Thủy hử, Tam quốc diễn nghĩa, Tây du kí và Hồng lâu mộng.
- Nêu các thành tựu tiêu biểu của sử học Trung Quốc thời phong kiến.
Sau bộ Sử kí nổi tiếng của Tư Mã Thiên thời Hán, các quan chép sử ở các triều đại khác nhau đã biên soạn được nhiều tác phẩm lịch sử như Hán thư, Đường thư, Tống sử, Minh sử… Thời Minh – Thanh còn có những bộ bách khoa đồ sộ, trong đó đáng kể là Vĩnh Lạc đại điển và Tứ khố toàn thư.
3. Kiến trúc, điêu khắc, hội họa.
- Nghệ thuật của Trung Quốc thời phong kiến đạt đến trình độ cao với phong cách độc đáo cả về kiến trúc, điêu khắc, hội họa và thư pháp.
- Về kiến trúc có ba loại hình: kiến trúc cung điện, kiến trúc tôn giáo và kiến trúc lăng tẩm, tiêu biểu là Tử Cấm Thành, chùa Thiên Ninh, Thập Tam lăng.
- Nghệ thuật điêu khắc phong phú về đề tài và chất liệu, trong đó tiêu biểu nhất phải kể đến tượng phật nghìn mắt nghìn tay và tượng phật trên núi Lạc Sơn.
- Về hội họa, nổi tiếng nhất là tranh thủy mặc (tranh vẽ bằng mực tàu), trong đó nghệ thuật vẽ tranh (họa pháp) kết hợp chặt chẽ với nghệ thuật viết chữ (thư pháp).
LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG
Luyện tập
1. Hoàn thành bảng thống kê các thành tựu văn hóa của Trung Quốc theo mẫu dưới đây:
Lĩnh vực | Thành tựu | Nhận xét |
Nho giáo | - Từ thời Hán, Nho giáo đã trở thành hệ tư tưởng và đạo đức của giai cấp phong kiến. - Thời Đường, việc tổ chức các khoa thi tuyển chọn quan lại đều lấy nội dung trong các sách của Nho giáo làm đề thi. | Nho giáo ngày càng được củng cố vững chắc trong xã hội Trung Quốc. |
Văn học | Văn học đạt được nhiều thành tựu ở các loại: thơ, từ, phú, kịch, tiểu thuyết. | Văn học phát triển với nhiều loại hình đa dạng. |
Sử học | Các quan chép sử ở các triều đại khác nhau đã biên soạn được nhiều tác phẩm lịch sử. | Nhiều tác phẩm có giá trị lịch sử to lớn. |
Kiến trúc | Kiến trúc có ba loại hình: kiến trúc cung điện, kiến trúc tôn giáo và kiến trúc lăng tẩm. | Nghệ thuật của Trung Quốc thời phong kiến đạt đến trình độ cao với phong cách độc đáo cả về kiến trúc, điêu khắc, hội họa và thư pháp |
Điêu khắc | Nghệ thuật điêu khắc phong phú về đề tài và chất liệu. | Nghệ thuật của Trung Quốc thời phong kiến đạt đến trình độ cao với phong cách độc đáo cả về kiến trúc, điêu khắc, hội họa và thư pháp |
Hội họa | Nổi tiếng nhất là tranh thủy mặc (tranh vẽ bằng mực tàu), trong đó nghệ thuật vẽ tranh (họa pháp) kết hợp chặt chẽ với nghệ thuật viết chữ (thư pháp). | Nghệ thuật của Trung Quốc thời phong kiến đạt đến trình độ cao với phong cách độc đáo cả về kiến trúc, điêu khắc, hội họa và thư pháp |
Vận dụng
2. Hãy tìm hiểu một số công trình kiến trúc của Trung Quốc thời phong kiến mà em yêu thích.
Tử Cấm Thành, Vạn lý Trường thành, Lạc Sơn Đại Phật, Quảng trường Thiên An Môn, Di Hòa Viên.