Bài 62. Thụ tinh, thụ thai và phát triển của thai
I. THỤ TINH VÀ THỤ THAI
- Quá trình thụ tinh và thụ thai:
+ Trứng rụng được phễu dẫn trứng tiếp nhận, đưa vào ống dẫn trứng và di chuyển hướng về phía tử cung nhờ lớp biểu bì có lông rung động lót trong lòng ống. Nếu trứng gặp được tinh trùng, sẽ xảy ra sự thụ tinh để tạo thành hợp tử. Sự thụ tinh thường xảy ra trong ống dẫn trứng (ở 1/3 phía ngoài).
+ Trứng chỉ tiếp nhận 1 tinh trùng để tạo thành hợp tử. Hợp tử di chuyển xuống tử cung làm tổ mất khoảng 7 ngày, vừa di chuyển vừa phân chia. Khi tới tử cung, khối tế bào đã phân chia sẽ bám vào lớp niêm mạc tử cung đã được chuẩn bị sẵn (dày, xốp và xung huyết) để làm tổ và sẽ phát triển thành thai.
$\Longrightarrow $ Như vậy:
- Thụ tinh: là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng tạo thành hợp tử.
- Thụ thai: là quá trình trứng được thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai.
- Những điều kiện cần cho sự thụ tinh và thụ thai:
+ Sự thụ tinh chỉ xảy ra khi trứng gặp được tinh trùng và tinh trùng lọt được vào trứng để tạo thành hợp tử.
+ Sự thụ thai chỉ xảy ra khi trứng đã thụ tinh bám được và làm tổ trong lớp niêm mạc tử cung.
II. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THAI
- Phôi khi mới làm tổ trong thành tử cung chỉ là một khối tế bào chưa phân hóa, dần dần được phân hóa và phát triển thành thai. Tại nơi trứng làm tổ sẽ hình thành nhau thai bám chắc vào thành tử cung. Thai liên hệ với nhau thai nhờ cuống nhau và thực hiện trao đổi chất với cơ thể mẹ qua nhau thai để lớn lên.
- Sức khỏe của thai nhi, sự phát triển của thai nhi phụ thuộc vào sức khỏe của mẹ. Vì vậy trong thời kì mang thai (và cho con bú sau này) người mẹ cần:
+ Bồi dưỡng đủ chất và đủ lượng để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho thai phát triển tốt.
+ Tránh kiêng khem quá mức, không dùng các chất gây nghiện như bia, rượu, thuốc lá… có ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai.
+ Bổ sung đầy đủ sắt, đặc biệt là uống thêm viên sắt trong thời gian mang thai.
+ Giữ tinh thần thoải mái, vận động nhẹ nhàng, tránh làm việc nặng nhọc.
III. HIỆN TƯỢNG KINH NGUYỆT
- Cùng với sự phát triển của trứng, hoocmôn từ buồng trứng tiết ra làm lớp niêm mạc tử cung dày, xốp, chứa nhiều mạch máu để đón trứng đã thụ tinh làm tổ.
- Nếu trứng không được thụ tinh thì sau 14 ngày kể từ khi trứng rụng, thể vàng bị tiêu giảm nên lớp niêm mạc bị bong ra, thoát ra ngoài cùng với máu và dịch nhầy. Đó là hiện tượng kinh nguyệt (còn gọi là hành kinh) xảy ra theo chu kì (hàng tháng, từ 28 - 32 ngày).
- Kinh nguyệt cũng là dấu hiệu chứng tỏ trứng không được thụ tinh và cũng là hiện tượng sinh lí bình thường, đánh dấu tuổi dậy thì chính thức ở người con gái, tuổi đã có khả năng sinh con.
- Nếu trứng được thụ tinh thì những hiện tượng trên không xảy ra, cho nên trong quan hệ tình dục, thấy chậm kinh hoặc tắt kinh thì phải nghĩ ngay là có thể đã có thai và nên đi xét nghiệm hoặc thử bằng các phương tiện chuyên dùng để sớm có quyết định phù hợp.