Bài 6: Thực hành Tiếng Việt

1. Xác định phép lặp từ ngữ trong những đoạn trích sau:

a. Cái thú tự học cũng giống cái thú đi chơi bộ ấy. Tự học cũng như một cuộc du lịch, du lịch bằng trí óc, một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân, vì nó là du lịch trong không gian lẫn thời gian.

(Tự học - một thú vui bổ ích, Nguyễn Hiến Lê)

b. Bất kì ta ở một tình thế khắt khe, chua chát nào, mở sách ra là ta cũng gặp người đồng cảnh hay đồng bệnh mà đọc học ta thấy ấm áp lại trong lòng. Biết bao danh sĩ đã nhờ sự đọc sách, sự tự học mà khỏi chán đời.

(Tự học - một thú vui bổ ích, Nguyễn Hiến Lê)

c. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên lạm nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề quen biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào.

(Tôi đi học, Thanh Tịnh)

- Trong câu (a), từ "tự học" ở câu (2) lặp lại từ "tự học" ở câu (1). Từ "du lịch" ở câu (2) được lặp lại 4 lần.

- Trong câu (b), từ "ta" ở câu (1) được lặp lại trong câu 2 lần.

- Trong câu (c), từ "tôi" ở câu (1) được lặp lại 4 lần trong câu (2).

2. Xác định phép thế trong những đoạn trích sau:

a. Sách tất nhiên là đáng quý, nhưng cũng chỉ là một thứ tích lũy. Nó có thể làm trở ngại cho nghiên cứu học vấn.

(Bàn về đọc sách, Chu Quang Tiềm)

b. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.

 (Tôi đi học, Thanh Tịnh)

c. Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ.

(Tôi đi học, Thanh Tịnh)

- Trong câu (a), phép thế là các từ: sách - nó.

_ Trong câu (b), phép thế là cụm từ: con đường làng dài và hẹp - con đường này.

- Trong câu (c), phép thế là: mấy cậu học trò - họ.

3. Xác định phép nối trong những đoạn trích sau:

a. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.

(Tôi đi học, Thanh Tịnh)

b. Một là, sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu. [...] Hai là, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng.

(Bàn về đọc sách, Chu Quang Tiềm)

- Trong câu (a), phép nối "nhưng".

- Trong câu (b), phép nối "một là, hai là".

4. Chỉ ra phép liên tưởng trong những đoạn trích sau:

a. Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên lạm nhận là vật riêng của mình.

(Tôi đi học, Thanh Tịnh)

b. Biết bao danh sĩ đã nhờ sự đọc sách, sự tự học mà khỏi chán đời. [...] Những nỗi đau khổ nhờ đó mà bớt nhói.

(Tự học - một thú vui bổ ích, Nguyễn Hiến Lê)

c. Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai người khác để thỏa mãn lòng ích kỉ. Kẻ mạnh phải là kẻ giúp đỡ người khác trên đôi vai của mình.

(Đời thừa, Nam Cao)

- Trong câu (a), phép liên tưởng là: lớp - bàn ghế.

- Trong câu (b), phép liên tưởng là: chán đời - nỗi đau khổ - nhói.

- Trong câu (c), phép liên tưởng là: vai - đôi vai.

5. Xác định các phép liên kết được dùng để liên kết hai đoạn văn sau:

Trước hết, cái thú tự học cũng giống cái thú đi chơi bộ ấy. Tự học cũng như một cuộc du lịch, du lịch bằng trí óc, một cuộc du lịch say mê gấp trăm lần du lịch bằng chân, vì nó là du lịch trong không gian lẫn thời gian. [...]

Hơn nữa, tự học quả là một phương thuốc trị bệnh âu sầu. Theo bác sĩ E.Gờ-ron-nơ-veo (E.Groenevelt), người Hà Lan, những bệnh nhân nào biết đọc sách cũng mau khỏe mạnh hơn những bệnh nhân khác. Nhiều bác sĩ Anh và Pháp, sau lời tuyên bố đó, làm những bảng thống kê các bệnh nhân trong các bệnh viện và thừa nhận ông E.Gờ-ron-nơ-veo có lí. [...]

(Tự học - một thú vui bổ ích, Nguyễn Hiến Lê)

- Phép nối: trước hết - hơn nữa.

- Phép lặp: tự học.