Nửa sau thế kỉ XX, các nước châu Phi đã giành được độc lập. Bên cạnh những thành tích to lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế, văn học xã hội, các nước châu Phi còn gặp nhiều khó khăn phức tạp cũng như thách thức trên con đường phát triển của mình.

I. Tình hình chung

- Sau chiến tranh thế giới thứ hai  phong trào đòi độc lập, xóa bỏ chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi diễn ra sôi nổi và sớm nhất ở Bắc Phi như:

+ Cuộc binh biến ở Ai Cập (tháng 7/1952) dẫn đến thành lập Cộng Hòa Ai Cập (18/6/1953).

+ Cuộc đấu tranh vũ trang của nhân dân An-giê-ri từ năm 1954-1962.

+ Năm 1960 được gọi là “Năm châu Phi” khi có 17 nước tuyên bố độc lập làm tan rã  hệ thống thuộc địa của đế quốc.

- Cuối thập niên 80 của thế kỉ XX, tình hình châu Phi ngày càng khó khăn và mất ổn định vì các cuộc xung đột, nội chiến do mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, tình trạng đói nghèo, dịch bệnh…

- Với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, các nước châu Phi đã cải cách nhằm giải quyết các cuộc xung đột, khó khăn về kinh tế, thành lập các tổ chức liên minh khu vực như Tổ chức thống nhất châu phi, nay là Liên minh châu Phi (AU).

II. Cộng hòa Nam Phi

- Diện tích 1,2 triệu km², dân số 43,6 triệu người (2002) trong đó: 75,2% người da đen, 13,6% người da trắng, 11,2% người da màu.

+ Năm 1662, người Hà Lan đặt chân lên đất Nam Phi, lập ra xứ thuộc địa.

+ Đầu thế kỉ XIX, Anh chiếm thuộc địa này.

+ Năm 1910, Liên bang Nam Phi được thành lập nằm trong khối Liên hiệp Anh.

+ Năm 1961, nước Cộng hòa Nam Phi được thành lập.

- Hơn ba thế kỉ, chính quyền thực dân da trắng Nam Phi đã thi hành chính sách phân biệt chủng tộc (A-pác-thai) tàn bạo đối với người da trắng và da màu.

- Dưới sự lãnh đạo của tổ chức “Đại hội dân tộc Phi” (ANC), cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc của người da đen được cộng đồng quốc tế ủng hộ.

- Năm 1993, chế độ A-pác-thai bị xóa bỏ, lãnh tụ ANC Nen-sơn Men-đê-la được trả tự do và trở thành tổng thống người da đen đầu tiên (tháng 4/1994).

- Chính quyền mới của Nam Phi đưa ra Chiến lược kinh tế vĩ mô (tháng 6/1996) với tên gọi “Tăng trưởng, việc làm và phân phối lại” nhằm phát triển sản xuất, cải thiện mức sống cho người da đen.