Bài 58: Tuyến sinh dục
Tuyến sinh dục bao gồm tinh hoàn (ở nam) và buồng trứng (ở nữ).
Tinh hoàn và buồng trứng, ngoài sản sinh ra các tế bào sinh dục, còn tiết ra các hoocmôn sinh dục có tác dụng đối với sự xuất hiện những đặc điểm giới tính nam và nữ, cũng như thúc đẩy quá trình sinh sản.
Hoạt động tiết của các tuyến này chịu ảnh hưởng của các hoocmôn FSH (kích tố nang trứng) và LH (kích tố thể vàng) từ tuyến yên tiết ra.
I. TINH HOÀN VÀ HOOCMÔN SINH DỤC NAM
- Bước vào tuổi dậy thì, dưới tác dụng của các hoocmôn LH do tuyến yên tiết ra, làm cho các tế bào kẽ nằm giữa các ống sinh tinh trong tinh hoàn tiết hoocmôn sinh dục nam, đó là testôstêrôn.
- Testôstêrôn có tác dụng gây những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam.
II. BUỒNG TRỨNG VÀ HOOCMÔN SINH DỤC NỮ
- Ở các em gái, khoảng 10-11 tuổi, hai buồng trứng bắt đầu hoạt động. Dưới tác dụng của kích thích tố buồng trứng do tuyến yên tiết ra, các tế bào trứng bắt đầu phát triển trong các nang trứng. Đó là lớp tế bào biểu bì dẹp bao quanh tế bào trứng, sau đó dày lên và phân chia tạo thành nhiều lớp. Các tế bào lớp trong tiết hoocmôn ơstrôgen là hoocmôn sinh dục nữ. Nang trứng càng phát triển, hoocmôn tiết càng nhiều đẩy tế bào trứng về một phía. Nang trứng lộ dần ra bề mặt buồng trứng, lúc này trứng chín và rụng dưới tác dụng của LH. Sau khi trứng rụng, bao noãn trở thành thể vàng, tiết prôgestêrôn. Hoocmôn này có tác dụng trong sự sinh sản.
- Ơstrôgen có tác dụng gây nên những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ.
$\Longrightarrow$ KẾT LUẬN:
- Tinh hoàn và buồng trứng, ngoài chức năng sản sinh tinh trùng và trứng, còn thực hiện chức năng của các tuyến nội tiết.
+ Các tế bào kẽ trong tinh hoàn tiết hoocmôn sinh dục nam (testôstêrôn).
+ Các tế bào nang trứng tiết hoocmôn sinh dục nữ (ơstrôgen).
- Các hoocmôn này gây nên những biến đổi ở tuổi dậy thì, trong đó quan trọng nhất là những dấu hiệu chứng tỏ đã có khả năng sinh sản (xuất tinh lần đầu ở nam, hành kinh lần đầu ở nữ).