Một trong những đặc điểm đặc trưng nhất của sinh vật nói chung và động vật nói riêng là khả năng sinh sản. Đó là chức năng duy trì nòi giống bằng cách sinh sôi nảy nở.

I. SINH SẢN VÔ TÍNH

- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực và tế bào sinh dục cái.

- Có hai hình thức chính: Sự phân đôi cơ thể và sự mọc chồi.

+ Phân đôi cơ thể xảy ra ở trùng roi xanh, trùng giày, trùng biến hình…

+ Mọc chồi diễn ra ở san hô, thủy tức…

II. SINH SẢN HỮU TÍNH

- Là hình thức sinh sản có ưu thế hơn hình thức sinh sản vô tính.

- Sinh sản hữu tính có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực (tinh trùng) và tế bào sinh dục cái (trứng). Trứng thụ tinh sẽ phát triển thành phôi (hợp tử).

+ Trứng được thụ tinh ngoài cơ thể mẹ là thụ tinh ngoài (cá, ếch…).

+ Trứng được thụ tinh trong cơ thể mẹ là thụ tinh trong (thằn lằn, chim, thỏ…).

$\longrightarrow$ Thụ tinh trong tiến hóa hơn thụ tinh ngoài vì thụ tinh trong cho hiệu suất thụ tinh cao hơn và con non được bảo vệ trong cơ thể mẹ.

- Nếu yếu tố đực và yếu tố cái có trên cùng một cá thể thì được gọi là cá thể lưỡng tính. Nếu trên hai cá thể khác nhau thì được gọi là cá thể phân tính.

III. SỰ TIẾN HÓA CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN HỮU TÍNH

Mức độ tiến hóa của các hình thức sinh sản hữu tính được thể hiện qua các mặt sau đây:

- Thụ tinh ngoài $\longrightarrow$ thụ tinh trong.

- Đẻ nhiều trứng $\longrightarrow$ đẻ ít trứng $\longrightarrow$ đẻ con.

- Phôi phát triển có biến thái $\longrightarrow$ phát triển trực tiếp không có nhau thai $\longrightarrow$ phát triển trực tiếp có nhau thai.

- Con non không được nuôi dưỡng $\longrightarrow$ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ $\longrightarrow$ được học tập thích nghi với cuộc sống.

$\Longrightarrow$ NHẬN XÉT:

- Trong sự tiến hóa các hình thức sinh sản thì sinh sản hữu tính có ưu thế hơn sinh sản vô tính, nên sức sống của cơ thể con được sinh ra cao.

- Sự hoàn chỉnh của các hình thức sinh sản hữu tính được thể hiện ở: thụ tinh trong, đẻ con, thai sinh, hình thức chăm sóc trứng và con.

- Sự hoàn thiện các hình thức sinh sản này góp phần nâng cao tỉ lệ thụ tinh, tỉ lệ sống sót, thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh ở động vật non.