Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
Cơ quan phân tích thính giác gồm:
- Tế bào thụ cảm thính giác nằm trong một bộ phận đặc biệt của tai: cơ quan Coocti.
- Dây thần kinh thính giác (dây não VIII).
- Vùng thính giác ở thùy thái dương.
I. CẤU TẠO CỦA TAI
- Tai là bộ phận tiếp nhận âm thanh.
- Tai được chia ra: tai ngoài, tai giữa và tai trong.
$\bullet \,\,$ Tai ngoài gồm:
- Vành tai: có nhiệm vụ hứng sóng âm.
- Ống tai: hướng sóng âm.
- Màng nhĩ: giới hạn tai ngoài với tai giữa, đường kính khoảng 1cm, giữ vai trò khuếch đại âm.
$\bullet \,\,$ Tai giữa là một khoang xương, trong đó có:
- Chuỗi xương tai: làm nhiệm vụ truyền sóng âm. Bao gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp khớp nhau. Xương búa được gắn vào màng nhĩ, xương bàn đạp áp vào một màng giới hạn tai giữa với tai trong (gọi là màng cửa bầu dục - có diện tích nhỏ hơn màng nhĩ 18-20 lần).
- Vòi nhĩ: khoang tai giữa thông với hầu nhờ có vòi nhĩ nên bảo đảm áp suất hai bên màng nhĩ được cân bằng.
$\bullet \,\,$ Tai trong gồm 2 bộ phận:
- Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian.
- Ốc tai thu nhận các kích thích của sóng âm. Ốc tai bao gồm ốc tai xương, trong có ốc tai màng.
+ Ốc tai màng là một ống màng chạy suốt dọc ốc tai xương và cuốn quanh trụ ốc hai vòng rưỡi, gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dưới và màng bên áp sát vào vách xương của ốc tai xương. Màng cơ sở có khoảng 24.000 sợi liên kết dài ngắn khác nhau: dài ở đinh ốc và ngắn dần khi xuống miệng ốc. Chúng chăng ngang từ trụ ốc sang thành ốc.
+ Trên màng cơ sở có cơ quan Coocti, trong đó có các tế bào thụ cảm thính giác.
II. CHỨC NĂNG THU NHẬN SÓNG ÂM
- Sóng âm vào tai làm rung màng nhĩ, truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong gây sự chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng và tác động lên các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan Coocti nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm làm các tế bào này hưng phấn chuyển thành xung thần kinh truyền về vùng thính giác ở thùy thái dương cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra.
$\Longrightarrow$ Sóng âm $\longrightarrow$ rung màng nhĩ $\longrightarrow$ chuỗi xương tai $\longrightarrow$ cửa sổ bầu $\longrightarrow$ chuyển động ngoại dịch và nội dịch $\longrightarrow$ rung màng cơ sở $\longrightarrow$ kích thích cơ quan Coocti xuất hiện xung thần kinh $\longrightarrow$ vùng thính giác cho ta nhận biết âm thanh phát ra.
III. VỆ SINH TAI
- Giữ vệ sinh tai.
- Bảo vệ tai.
+ Không dùng vật sắc nhọn ngoáy tai.
+ Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai.
+ Có biện pháp chống, giảm tiếng ồn.