Bài 5. Trùng biến hình và trùng giày
I. TRÙNG BIẾN HÌNH
- Trùng biến hình là đại diện tiêu biểu của lớp Trùng chân giả.
- Trùng biến hình sống ở mặt bùn trong các ao tù hay các hồ nước lặng.
- Trùng biến hình có kích thước rất nhỏ (thay đổi từ 0,01 mm đến 0,05 mm) nên cần quan sát dưới kính hiển vi.
1. Cấu tạo và di chuyển
- Trùng biến hình là một cơ thể đơn bào rất đơn giản. Cơ thể chúng gồm một khối chất lỏng nguyên sinh và nhân.
- Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả. Vì thế cơ thể chúng luôn biến đổi hình dạng.
2. Dinh dưỡng
- Trùng biến hình là loài dị dưỡng, chúng chủ động bắt mồi và tiêu hóa mồi qua 4 giai đoạn:
+ Khi một chân giả tiếp cận mồi (tảo, vi khuẩn, vụn hữu cơ…).
+ Lập tức hình thành chân giả thứ 2 vây lấy mồi.
+ Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.
+ Không bào tiêu hóa tạo thành bao lấy mồi, tiêu hóa mồi nhờ dịch tiêu hóa.
- Thức ăn được tiêu hóa trong tế bào gọi là tiêu hóa nội bào.
- Sự trao đổi khí (lấy ôxi, thải CO2) được thực hiện qua bề mặt cơ thể.
- Nước thừa được tập trung về không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài. Chất thải được loại ra ở bất kì vị trí nào trên cơ thể.
3. Sinh sản
- Khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ…), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.
II. TRÙNG GIÀY
- Trùng giày là đại diện của lớp Trùng cỏ.
- Tế bào trùng giày đã phân hóa thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận đảm nhận chức năng sống nhất định.
1. Cấu tạo
- Phần giữa cơ thể là bộ nhân, gồm nhân lớn và nhân nhỏ.
- Nửa trước và nửa sau đều có 1 không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cố định.
- Chỗ lõm của cơ thể là rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lỗ miệng và hầu.
- Trùng giày di chuyển theo kiểu vừa tiến vừa xoay nhờ các lông bơi.
2. Dinh dưỡng
- Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ…) được lông bơi dồn về lỗ miệng.
- Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hóa. Sau đó không bào tiêu hóa rời hầu di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo nhất định.
- Enzim tiêu hóa biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh.
- Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể.
3. Sinh sản
- Trùng giày có 2 cách sinh sản:
+ Sinh sản vô tính phân đôi theo chiều ngang.
+ Sinh sản hữu tính hay còn gọi là sinh sản tiếp hợp.
