Bài 44: Thực hành: Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) của tủy sống

I. MỤC TIÊU

- Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định.

- Từ các kết quả quan sát được qua thí nghiệm:

+ Nêu được chức năng của tủy sống, phỏng đoán được thành phần cấu tạo của tủy sống.

+ Đối chiếu với cấu tạo của tủy sống qua hình vẽ để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng.

II. TÌM HIỂU CHỨC NĂNG CỦA TỦY SỐNG

Tiến hành thành công thí nghiệm sẽ có kết quả:

- Ếch đã hủy não để nguyên tủy:

+ Thí nghiệm 1: Kích thích nhẹ 1 chi (chẳng hạn chi sau bên phải) bằng HCl 0,3%

$\longrightarrow $ Kết quả: Chi bị kích thích (chi sau bên phải) co.

+ Thí nghiệm 2: Kích thích chi đó mạnh hơn bằng HCl 1%

$\longrightarrow $ Kết quả: Co cả 2 chi sau.

+ Thí nghiệm 3: Kích thích rất mạnh chi đó bằng HCl 3%

$\longrightarrow $ Kết quả: Cả 4 chi đều co.

- Cắt ngang tủy (ở đôi dây thần kinh da giữa lưng):

+ Thí nghiệm 4: Kích thích rất mạnh chi sau bằng HCl 3%

$\longrightarrow $ Kết quả: Cả 2 chi sau co.

+ Thí nghiệm 5: Kích thích rất mạnh chi trước bằng HCl 3%

$\longrightarrow $ Kết quả: Chỉ 2 chi trước co.

- Hủy tủy ở trên vết cắt ngang:

+ Thí nghiệm 6: Kích thích rất mạnh chi trước bằng HCl 3%

$\longrightarrow $ Kết quả: 2 chi trước không co.

+ Thí nghiệm 7: Kích thích rất mạnh chi sau bằng HCl 3%

$\longrightarrow $ Kết quả: 2 chi sau co.

$\Longrightarrow$ Kết luận: Tủy sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (phản xạ không điều kiện). Giữa các căn cứ thần kinh có sự liên hệ với nhau.

II. NGHIÊN CỨU CẤU TẠO CỦA TỦY SỐNG

1. Cấu tạo ngoài:

- Tủy sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thứ I đến đốt sống thắt lưng II, dài 50 cm, hình trụ, có 2 phần phình (cổ và thắt lưng), màu trắng, mềm.

- Tủy sống bọc trong 3 lớp màng: màng cứng, màng nhện, màng nuôi. Các màng này có tác dụng bảo vệ, nuôi dưỡng tủy sống.

2. Cấu tạo trong:

- Chất xám nằm trong, hình chữ H (do thân, sợi nhánh nơron tạo nên) là căn cứ (trung khu) của các phản xạ không điều kiện.

- Chất trắng ở ngoài (bao quanh chất xám, gồm các sợi trục có bao miêlin) là các đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tủy sống với nhau và với não bộ.