Bài 42. Luyện tập chương 4: Hiđrocacbon. Nhiên liệu
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Metan $CH_{4}$ | Etilen $C_{2}H_{4}$ | Axetilen $C_{2}H_{2}$ | Benzen $C_{6}H_{6}$ | |
Công thức cấu tạo | $H-C \equiv C-H$ | ![]() - Hoặc: ![]() - Hoặc: ![]() | ||
Đặc điểm cấu tạo của phân tử | Phân tử metan có 4 liên kết đơn giữa $C$ và $H.$ | Phân tử etilen có một liên kết đôi giữa hai nguyên tử $C,$ gồm 1 liên kết bền và 1 liên kết kém bền. | Phân tử axetilen có một liên kết ba giữa hai nguyên tử $C,$ gồm 1 liên kết bền và 2 liên kết kém bền. | Sáu nguyên tử $C$ trong phân tử benzen liên kết với nhau tạo thành mạch vòng sáu cạnh đều, có ba liên kết đôi xen kẽ ba liên kết đơn. |
Phản ứng đặc trưng | Phản ứng thế với clo | - Phản ứng cộng - Phản ứng trùng hợp | Phản ứng cộng 2 lần | - Phản ứng thế - Phản ứng cộng |
Ứng dụng chính | Metan dùng làm nhiên liệu, nguyên liệu trong đời sống và trong công nghiệp. | Etilen là nguyên liệu để điều chế nhựa polietilen, rượu etylic, axit axetic… | Axetilen là nhiên liêu và nguyên liệu trong công nghiệp. | Benzen là nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp. |
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG CẦN NHỚ
$\bullet \,\,$ Các phương trình phản ứng cháy:
$CH_{4}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,2\,O_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,CO_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,2\,H_{2}O\,\,{}_{(h)}$
$C_{2}H_{4}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,3\,O_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,2\,CO_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,2\,H_{2}O\,\,{}_{(h)}$
$2\,C_{2}H_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,5\,O_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,4\,CO_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,2\,H_{2}O\,\,{}_{(h)}$
$C_{6}H_{6}\,\,+\,\, {\frac {15}{2}} \,O_{2}\,\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,\,6\,CO_{2}\,\, + \,\,3\,H_{2}O$
$\bullet \,\,$ Phản ứng thế của metan với clo:
$\underbrace {\mathop {CH_{4}}\limits_{}^{}\,\,{}_{(k)}}_{\mathop {(Metan)}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,Cl_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, {\overset{Ánh\,\,sáng}{\longrightarrow}} \,\,\underbrace {\mathop {CH_{3}Cl}\limits_{}^{}\,\,{}_{(k)}}_{\mathop {(Metyl\,\,clorua)}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,HCl\,\,{}_{(k)}$
$\bullet \,\,$ Phản ứng cộng của etilen:
$\underbrace {\mathop {CH_{2}=CH_{2}}\limits_{}^{}\,\,{}_{(k)}}_{\mathop {(Etilen)}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,\underbrace {\mathop {Br_{2}}\limits_{}^{}\,\,{}_{(dd)}}_{\mathop {(Brom)}\limits_{}^{}}\,\, \longrightarrow \,\,\underbrace {\mathop {Br-CH_{2}-CH_{2}-Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(l)}}_{\mathop {(Đibrometan)}\limits_{}^{}}$
$\bullet \,\,$ Phản ứng trùng hợp của etilen:
$...\,+ \,\,CH_{2}=CH_{2}\,\, + \,\,CH_{2}=CH_{2}\,\, + \,\,CH_{2}=CH_{2}\,\,+\,...\,\,\, \underset{Áp\,\,suất,\,\,t^{o}}{\overset{Xúc\,\,tác}{\longrightarrow}} \,\,\,...-CH_{2}-CH_{2}-CH_{2}-CH_{2}-CH_{2}-CH_{2}-...$
$\bullet \,\,$ Phản ứng cộng 2 lần của axetilen:
$CH \equiv CH\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,\underbrace {\mathop {Br-Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(dd)}}_{\mathop {(màu\,\,da\,\,cam)}\limits_{}^{}}\,\, \longrightarrow \,\,\underbrace {\mathop {Br-CH=CH-Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(l)}}_{\mathop {(không\,\,màu)}\limits_{}^{}}$
$Br-CH=CH-Br\,\,{}_{(l)}\,\, + \,\,Br-Br\,\,{}_{(dd)}\,\, \longrightarrow \,\,Br_{2}CH-CHBr_{2}\,\,{}_{(l)}$
$\bullet \,\,$ Phản ứng thế của benzen:
$C_{6}H_{6}\,\,{}_{(l)}\,\, + \,\,Br_{2}\,\,{}_{(l)}\,\, \underset{t^{o}}{\overset{Fe}{\longrightarrow}} \,\,\underbrace {\mathop {C_{6}H_{5}Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(l)}}_{\mathop {Brombenzen}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,HBr\,\,{}_{(k)}$
$\bullet \,\,$ Phản ứng cộng của benzen:
$\underbrace {\mathop {C_{6}H_{6}}\limits_{}^{}}_{\mathop {Benzen}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,3\,H_{2}\,\, \underset{t^{o}}{\overset{Ni}{\longrightarrow}} \,\,\underbrace {\mathop {C_{6}H_{12}}\limits_{}^{}}_{\mathop {Xiclohexan}\limits_{}^{}}$