- Bài văn biểu cảm về con người, sự việc là kiểu văn bản có mục đích trình bày cảm xúc của người viết về một đối tượng (có thể là con người, sự việc... ).

- Yêu cầu:

+ Tình cảm trong bài văn phải chân thực, trong sáng.

+ Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc.

+ Kết hợp với miêu tả và tự sự nhằm hỗ trợ cho việc biểu lộ cảm xúc.

- Bố cục bài viết gồm ba phần:

+ Mở bài: giới thiệu đối tượng biểu cảm, biểu đạt cảm xúc chung về đối tượng.

+ Thân bài: biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ cụ thể một cách sâu sắc về đối tượng. Đối với bài văn biểu cảm về con người, người viết cần biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ về đặc điểm, tính cách, kỉ niệm gắn với người đó. Đối với bài văn biểu cảm về sự việc, người viết có thể biểu lộ cảm xúc theo trình tự diễn tiến của sự việc.

+ Kết bài: khẳng định lại tình cảm, cảm xúc về đối tượng; rút ra điều đáng nhớ đối với bản thân.

Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản

1. Trong bài viết trên, người viết đã bộc lộ cảm xúc về điều gì?

Bài văn trên được viết để bộc lộ cảm xúc về lễ đón giao thừa ở quê tác giả.

2. Tìm trong đoạn mở bài câu giới thiệu sự việc, câu văn thể hiện cảm xúc của người viết đối với sự việc.

- Câu giới thiệu sự việc trong đoạn mở bài: Thời gian làm xóa nhòa nhiều thứ, nhưng không sao xóa đi mảnh kí ức đặc biệt trong tôi, về một lần cách đây nhiều năm trước, tôi đã đón cái Tết ở Cần Thơ - mảnh đất cha tôi sinh ra, cũng là nơi gieo cho tôi bao nhớ thương.

- Câu văn thể hiện cảm xúc của người viết đối với sự việc:

+ Thành phố phồn hoa biết mấy, thế mà tôi lại nặng tình tha thiết với quê hương.

+ Lời ca như cơn gió ngang qua đưa tâm trí tôi mơn man trở về tháng ngày của cõi nhớ.

3. Ở phần thân bài, người viết đã biểu lộ cảm xúc như thế nào về sự việc? Để làm rõ những cảm xúc ấy, người viết đã sử dụng những yếu tố hỗ trợ nào?

- Ở phần thân bài, người viết đã biểu lộ cảm xúc bồi hồi xao xuyến khi nhớ về những kỉ niệm đón tết sum vầy, đoàn tụ với gia đình, người thân.

- Để làm rõ những cảm xúc ấy, người viết đã sử dụng thêm yếu tố miêu tả và tự sự để lí giải cảm xúc đó.

4. Em có nhận xét gì về cách viết đoạn kết của bài văn?

Ở đoạn kết bài, người viết đã trình bày cảm xúc, nỗi nhớ của bản thân khi không thể về quê ăn Tết thông qua điệp từ nhớ và dùng câu cảm thán ở cuối đoạn.

5. Từ bài viết trên, em rút ra được những lưu ý gì về cách viết bài văn biểu cảm về sự việc?

- Giới thiệu được cảm xúc của bản thân khi viết về một sự việc.

- Biểu lộ được tình cảm trong bài viết, kết hợp với các yếu tố miêu tả, tự sự để lí giải cảm xúc đó.

- Khẳng định được tình cảm, cảm xúc về sự việc đó.

- Rút ra điều đáng nhớ nhất đối với bản thân

Hướng dẫn quy trình viết

Đề bài: Viết bài văn trình bày cảm xúc đối với một sự việc để lại cho em ấn tượng sâu sắc.

Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết

- Xác định đề tài.

+ Trước tiên, em hãy trả lời câu hỏi: Yêu cầu của đề bài là gì?

+ Với đề bài nêu trên, em có thể chọn một sự việc để lại cho em ấn tượng sâu sắc, chẳng hạn như:

* Ngày khai giảng.

* Lễ đón giao thừa quê em.

* Một lầm lỗi của bản thân.

* Một kỉ niệm đáng nhớ với người thân yêu.

* Lần bản thân đạt được một thành tích đáng nhớ…

- Thu thập tư liệu.

Tư liệu liên quan đến sự việc có thể được thu thập từ những nguồn như: quan sát thực tế của em về sự việc, nghe người khác kể về sự việc. Em có thể đọc thêm tư liệu về sự việc trong các sách, báo, trang mạng uy tín. Khi đọc tư liệu, ghi lại thông tin gợi cho em cảm xúc, ấn tượng sâu sắc về sự việc.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý:

Để có ý tưởng cho bài viết, em cần:

+ Ghi những từ ngữ thể hiện cảm xúc, tình cảm của mình về sự việc em muốn viết và phác thảo một vài chi tiết lí giải vì sao mình có tình cảm, cảm xúc đó. Khi viết, em hãy hình dung mình đang trải nghiệm sự việc ấy và ghi lại những ấn tượng, cảm nhận, tình cảm về sự việc.

+ Xác định một số yếu tố miêu tả, tự sự để làm rõ các tình cảm, cảm xúc bằng cách đặt câu hỏi: Những kỉ niệm nào khiến em ấn tượng sâu sắc? Khung cảnh diễn ra sự việc có gì đặc biệt? Chú ý các yếu tố gợi ra những cảm nhận về các giác quan.

- Lập dàn ý.

Từ những ý đã tìm, lập dàn ý bằng cách chọn lọc, sắp xếp các ý theo một trình tự hợp lí.

+ Mở bài: giới thiệu sự việc và biểu lộ cảm xúc sâu sắc của người viết về sự việc.

+ Thân bài: lần lượt thể hiện những tình cảm, cảm xúc sâu sắc, chân thực của người viết thông qua việc miêu tả, kể lại các kỉ niệm ấn tượng, đáng nhớ về sự việc.

+ Biểu lộ cảm xúc, lí giải vì sao có cảm xúc đó…

+ Kết bài: khẳng định lại tình cảm, cảm xúc dành cho sự việc, rút ra điều đáng nhớ đối với bản thân.

Bước 3: Viết bài

- Lần lượt viết mở bài, thân bài, kết bài. Thân bài cần đảm bảo kết hợp yếu tố miêu tả và tự sự để việc bộc lộ cảm xúc được tự nhiên, giúp người đọc hiểu vì sao em có cảm xúc đó.

- Để cảm xúc được bộc lộ một cách chân thật, sâu sắc em có thể sử dụng các từ ngữ miêu tả các trạng thái cảm xúc như hạnh phúc, bâng khuâng, gắn bó, biết ơn…; các từ ngữ bộc lộ cảm xúc trực tiếp như ôi chao, trời ơi, xiết bao…; sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, liên tưởng để giúp cho bài văn thêm gợi cảm, dễ dàng truyền tải được cảm xúc.

- Để đảm bảo các yếu tố miêu tả, tự sự gắn với mục đích bày tỏ tình cảm, cảm xúc không bị lạc sang văn miêu tả hay kể chuyện, khi viết, em hãy tự trả lời các câu hỏi: Yếu tố miêu tả, tự sự này nhằm thể hiện cảm xúc nào? Cảm xúc muốn bày tỏ đã được thể hiện trọn vẹn qua các yếu tố miêu tả, tự sự hay chưa?

Bước 4: Xem lại, chỉnh sửa và rút kinh nghiệm

- Tự kiểm tra, xem xét và điều chỉnh những chi tiết liên quan đến nội dung và cấu trúc của bài viết dựa vào gợi ý sau:

+ Mở bài:

* Giới thiệu được đối tượng mà người viết muốn biểu lộ cảm xúc.

* Giới thiệu được cảm xúc chung của người viết về đối tượng.

+ Thân bài:

* Biểu lộ được ít nhất hai sắc thái tình cảm, cảm xúc của người viết.

* Kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả để hỗ trợ việc biểu đạt tình cảm, cảm xúc.

* Kết hợp sử dụng yếu tố tự sự để hỗ trợ việc biểu đạt tình cảm, cảm xúc.

+ Kết bài:

* Khẳng định được tình cảm, cảm xúc về đối tượng.

* Rút ra được điều đáng nhớ đối với bản thân.

- Đọc lại bài viết, bổ sung những nội dung còn thiếu và sửa các lỗi chính tả, dùng từ ngữ, viết câu.

- Tự rút kinh nghiệm cho bài viết và chia sẻ với bạn bè, người thân.