- Tiếng Việt rất đa dạng với những sắc thái độc đáo ở mỗi vùng miền.

+ Dựa vào đặc điểm cách phát âm, chúng ta có thể nhận ra giọng miền Bắc, giọng miền Nam, giọng miền Trung. Chẳng hạn, cách phát âm của một số địa phương miền Nam và miền Trung thường không phân biệt hai thanh điệu “hỏi” và “ngã” giống miền Bắc.

+ Sự khác biệt về ngôn ngữ giữa các vùng miền không chỉ thể hiện ở ngữ âm mà còn thể hiện ở mặt từ vựng. Chẳng hạn, cùng là một vật dụng dùng để ăn cơm nhưng miền Bắc gọi là “bát”, miền Nam gọi là “chén”, miền Trung gọi là “đọi”…

- Sự khác biệt về ngôn ngữ giữa các vùng miền góp phần làm cho tiếng Việt thêm giàu đẹp. Trân trọng sự khác biệt về ngôn ngữ cũng chính là trân trọng sự khác biệt về văn hóa giữa các vùng miền.

- Văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát của tác giả Y Phương được trích từ tác phẩm Tháng Giêng – tháng giêng một vòng dao quắm, NXB Phụ nữ, 2009.

- Nhà văn – nhà thơ Y Phương (1948 - 2022) tên thật là Hứa Vĩnh Sước, người dân tộc Tày, quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Các tác phẩm của ông giàu hình ảnh và chất thơ, thể hiện vẻ đẹp chân thật, trong sáng và mạnh mẽ; cách biểu đạt theo cách nhìn, cách nghĩ của người miền núi.

- Y Phương đã xuất bản những tập thơ như: Người Núi hoa, Tiếng hát tháng Giêng, Lửa hồng một góc, Lời chúc, Đàn Then, Thơ Y Phương… và các tập tản văn: Tháng Giêng – tháng giêng một vòng dao quắm, Kungfu người Co Xàu.

Chuẩn bị đọc

Em hãy chia sẻ trải nghiệm của mình về sản vật đặc trưng của một vùng đất

- Tên của sản vật, nguồn gốc, thông tin ngắn gọn về sản vật đó.

- Nêu cảm nhận của em khi thưởng thức sản vật.

Trải nghiệm cùng văn bản

1. Em hình dung thế nào về cảnh được tả trong đoạn văn này?

Trong hình dung của em đó là một nơi có rất nhiều hạt dẻ, hạt dẻ chín rơi xuống nhiều đến nỗi giống như một cơn mưa màu nâu, hình ảnh miêu tả sự trù phú, giàu có của thiên nhiên nơi được tả.

2. Đoạn văn gợi cho em suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Con người và thiên nhiên có mối quan hệ gần gũi, thân thiết sống chan hòa cùng nhau. Đó là mối quan hệ bình đẳng, ngang hàng như bạn bè, thân nhân sống cùng nhau, giúp đỡ, đồng hành với nhau.

Suy ngẫm và phản hồi

1. Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương.

- Trên khắp đất nước ta, không đâu có giống mác lịch ngon ngọt và thơm bùi như ở Trùng Khánh.

- Giống hạt dẻ Trùng Khánh là số một La Mã chứ không chịu nhì.

- Tóm lại, cốm trộn hạt dẻ là một thứ vật quý, dùng để khoản đãi quý nhân.

- Hạt dẻ rơi rơi như mưa màu nâu. Đó là bản nhạc mùa thu ở quê tôi không thể nào quên.

- Thật là tuyệt vời, khi được lang thang trong một khu rừng dẻ cực kì lãng mạn.

2. Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, em cảm nhận được điều gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

Cái tôi của tác giả Y Phương nhẹ nhàng, tinh tế, độc đáo, mới lạ, chứa đựng sự nhạy cảm với sự rung động về cảnh vật thiên nhiên. Những cảm nhận của tác giả rất chính xác, giàu cảm xúc, đầy tự hào khi kể về đặc sản hạt dẻ Trùng Khánh của quê hương mình.

3. Chủ đề của văn bản trên là gì? Dựa vào đâu để em xác định như vậy?

- Chủ đề của văn bản là nét đẹp đặc trưng của hạt dẻ Trùng Khánh vào mùa thu dưới góc nhìn tự hào của người con quê hương.

- Dựa vào nhan đề của bài và những cảm xúc, suy nghĩ của tác giả để xác định.

4. Hãy chỉ ra một số đặc điểm của tản văn được thể hiện trong văn bản trên.

- Mang tính trữ tình cao vì tác giả đã dùng ngôn từ để giãi bày tâm tư, tình cảm, cảm xúc.

- Ngôn ngữ tinh tế, sống động, mang hơi thở đời sống, giàu hình ảnh.

- Nội dung văn bản là những điều tác giả thấy, nghe, cảm nhận nên cảm xúc, ngôn từ tươi tắn, trong sáng, tự nhiên.

5. Nêu cảm nhận của em khi đọc văn bản trên.

Sau khi đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, em thấy được niềm tự hào của tác giả khi giới thiệu về đặc sản của quê hương mình, món ăn đặc trưng mang theo những kỉ niệm cùng cảm xúc người viết đối với những tạo vật được thiên nhiên ban tặng.