I. Tình hình chung

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cao trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra và lan nhanh khắp cả châu Á.

- Đến cuối những năm 50, phần lớn các nước đã giành được độc lập như Trung Quốc, Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a…

- Nửa cuối thế kỷ XX, tình hình châu Á không ổn định, chiến tranh xâm lược xảy ra ở Đông Nam Á và Trung Đông.

- Một số vụ tranh chấp biên giới và li khai diễn ra ở Xri Lan-ca, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a…

- Một số nước đạt được thành tựu to lớn về kinh tế: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Xin-ga-po, Ấn Độ…

- Để phát triển kinh tế xã hội,  Ấn Độ thực hiện kế hoạch dài hạn, đạt nhiều thành tựu như:

+ Cuộc cách mạng xanh trong nông nghiệp đã tự túc được lương thực.

+ Các sản phẩm công nghiệp là dệt, thép, máy móc, thiết bị giao  thông…

+ Công  nghệ thông tin, viễn thông phát triển mạnh. Ấn Độ đang cố gắng vươn lên thành cường quốc công nghệ phần mềm và vũ trụ.

II. Trung Quốc

1. Sự ra đời của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

- Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Nhật, Trung Quốc diễn ra nội chiến kéo dài ba năm (1946 - 1949) giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc.

- Ngày 1/10/1949, nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời.

- Đây là sự kiện có ý nghĩa to lớn với Trung Quốc và thế giới.

2. Mười năm đầu xây dựng chế độ mới (1949-1959)

- Sau khi được thành lập, nhiệm vụ của Trung Quốc là đưa đất nước thoát nghèo, công nghiệp hóa và phát triển kinh tế - xã hội.

- Từ năm 1950, Trung Quốc  khôi phục kinh tế, cải cách ruộng đất và hợp tác hóa nông nghiệp; cải tạo công thương ghiệp tư bản tư doanh và tiến hành công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.

- Từ năm 1953, thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1953 - 1957) với những thành tựu đáng kể. Chính sách đối ngoại tích cực, địa vị quốc tế của Trung Quốc được khẳng định vững chắc.

3. Đất nước trong thời kỳ biến động (1959-1978)

- Từ năm 1959, Trung Quốc lâm vào tình trạng biến động kéo dài trong hai thập kỉ. Khởi đầu là  việc đề ra đường lối “Ba ngọn cờ hồng”, phong trào “Đại nhảy vọt” phát động toàn dân làm gang thép để đưa sản lượng gang thép lên cao.

- Hậu quả khiến nền kinh tế hỗn loạn, sản xuất giảm sút, hàng chục người  chết đói, nhà máy đóng cửa, đời sống nhân dân điêu đứng.

- Sau đó, nền kinh tế được điều chỉnh và có một số chuyển biến nhưng lại xuất hiện bất đồng về đường lối và tranh giành quyền lực. Đỉnh cao là cuộc “Đại cách mạng văn hóa vô sản” (5/1966) để lại nhiều thảm họa trong đời sống vật chất và tinh thần của người dân Trung Quốc.

4. Công cuộc cải cách mở cửa từ 1978 đến nay

- Tháng 12/1978, Trung Quốc đề ra đường lối đổi mới, xây  dựng chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung quốc, lấy phát triển kinh tế làm trung tâm; thực hiện cải cách và mở cửa nhằm hiện đại hóa đất nước.

- Sau hai thập kỉ cải cách, mở cửa, nền kinh tế Trung Quốc đạt nhiều thành tựu to lớn, tổng sản phẩm tăng bình quân hàng năm 9,6 %; tổng giá trị nhập khẩu năm 1997 tăng 15 lần so với năm 1978, đời sống ngày càng nâng cao.

- Kinh tế phát triển nhanh; chính trị xã hội ổn định; địa vị được nâng cao trên trường quốc tế, tạo điều kiện cho sự hội nhập của Trung Quốc.

- Về đối ngoại: Củng cố địa vị quốc tế; bình thường hóa quan hệ với Liên Xô, Mông Cổ, Việt Nam và In-đô-nê-xi-a...; thu hồi chủ quyền ở Hồng Kông (tháng 7/1997) và Ma Cao (1999).