Công thức phân tử: $C_{2}H_{2}$

Phân tử khối: $26$

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Axetilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước và nhẹ hơn không khí $(d = \frac {26}{29}).$

II. CẤU TẠO PHÂN TỬ

- Axetien có công thức cấu tạo: $H-C \equiv C-H$

$\Longrightarrow $ Viết gọn: $HC \equiv CH$

- Trong phân tử axetilen có một liên kết ba giữa hai nguyên tử cacbon.

$\Longrightarrow $ Chú ý: Trong liên kết ba, có hai liên kết kém bền, dễ đứt lần lượt trong các phản ứng hóa học.

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1. Axetilen có cháy không?

- Axetilen là hiđrocacbon, khi đốt, axetilen cháy tạo ta cacbon đioxit và nước, tương tự metan và etilen.

$2\,C_{2}H_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,5\,O_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,4\,CO_{2}\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,2\,H_{2}O\,\,{}_{(h)}$

$\Longrightarrow $ Nhận xét: Khi đốt cháy axetilen thu được số mol $CO_{2}$ lớn hơn số mol $H_{2}O.$

2. Axetilen có làm mất màu dung dịch brom không?

- Axetilen có phản ứng cộng với brom trong dung dịch $\longrightarrow $ Dung dịch brom bị mất màu:

$CH \equiv CH\,\,{}_{(k)}\,\, + \,\,\underbrace {\mathop {Br-Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(dd)}}_{\mathop {(màu\,\,da\,\,cam)}\limits_{}^{}}\,\, \longrightarrow \,\,\underbrace {\mathop {Br-CH=CH-Br}\limits_{}^{}\,\,{}_{(l)}}_{\mathop {(không\,\,màu)}\limits_{}^{}}$

- Sản phẩm mới sinh ra có liên kết đôi trong phân tử, nên có thể cộng tiếp với một phân tử brom nữa:

$Br-CH=CH-Br\,\,{}_{(l)}\,\, + \,\,Br-Br\,\,{}_{(dd)}\,\, \longrightarrow \,\,Br_{2}CH-CHBr_{2}\,\,{}_{(l)}$

- Trong điều kiện thích hợp, axetilen cũng tham gia phản ứng cộng với nhiều chất khác như $H_{2},$ $Cl_{2}...$

IV. ỨNG DỤNG

- Axetilen dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen để hàn, cắt kim loại.

- Trong công nghiệp, axetilen là nguyên liệu để sản xuất poli (vinyl clorua) dùng để sản xuất nhựa PVC, cao su, axit axetic và nhiều hóa chất khác.

IV. ĐIỀU CHẾ

- Trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp, axetilen được điều chế bằng cách cho canxi cacbua (thành phần chính của đất đèn) phản ứng với nước:

$CaC_{2}\,\, + \,\,2\,H_{2}O\,\, \longrightarrow \,\,C_{2}H_{2}\,\, + \,\,Ca(OH)_{2}$

- Phương pháp hiện đại để điều chế axetilen hiện nay là nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao.

$2\,CH_{4}\,\,\, {\overset{t^{o}\,cao}{\longrightarrow}} \,\,\,C_{2}H_{2}\,\, + \,\,3\,H_{2}$