Bài 32: Các khu vực Châu Phi
Châu Phi gồm 3 khu vực có mức độ phát triển kinh tế – xã hội khác nhau: các nước ở khu vực Nam Phi và Bắc Phi phát triển hơn, các nước ở Trung Phi có một thời gian dài trải qua khủng hoảng kinh tế lớn.
1. Khu vực Bắc Phi
a) Khái quát tự nhiên
- Thiên nhiên thay đổi từ ven biển phía tây bắc vào nội địa theo lượng mưa.
- Hoang mạc Xa-ha-ra là hoang mạc nhiệt đới lớn nhất thế giới.
Đặc điểm | Phía bắc khu vực Bắc Phi | Phía nam khu vực Bắc Phi |
Địa hình | Núi trẻ Át-lát, đồng bằng ven Địa Trung Hải. | Hoang mạc Xa-ha-ra lớn nhất thế giới. |
Khí hậu | Địa Trung Hải (mưa nhiều). | Nhiệt đới rất khô, nóng, lượng mưa không quá 50 mm. |
Thảm thực vật | Rừng lá rộng rậm rạp ở sườn đón gió, vào sâu trong nội địa là xavan, cây bụi. | Rừng xavan cây bụi, thưa thớt, cằn cỗi. Trong ốc đảo cây cối xanh tốt, chủ yếu là chà là. |
$\Longrightarrow$ Thiên nhiên phân hóa từ bắc xuống nam, lượng mưa và địa hình chi phối chủ yếu sự phân hóa thiên nhiên.
b) Khái quát kinh tế – xã hội
- Dân cư, tôn giáo: Bắc Phi chủ yếu là người Ả Rập và Béc-be, thuộc chủng tộc Ơ-rô-pê-ô-it, theo đạo Hồi.
- Các nước ven Địa Trung Hải:
+ Có lịch sử văn minh phát triển từ rất sớm, điển hình là nền văn minh sông Nin rực rỡ trong thời cổ đại.
+ Kinh tế hiện nay chủ yếu dựa vào khai thác – xuất khẩu dầu mỏ, khí đốt, phốt phát và phát triển du lịch.
+ Các loại cây trồng phổ biến là lúa mì, ôliu, cây ăn quả cận nhiệt đới,...
- Các nước thuộc vùng Xa-ha-ra:
+ Hình thành nhiều đô thị mới với các công trình khai thác, chế biến dầu mỏ.
+ Các loại cây nhiệt đới được trồng nhiều như lạc, bông, ngô... nhưng sản lượng không lớn.
2. Khu vực Trung Phi
a) Khái quát tự nhiên
- Có sự khác nhau giữa phía tây và phía đông của khu vực Trung Phi:
Đặc điểm | Phía tây khu vực Trung Phi | Phía đông khu vực Trung Phi |
Địa hình | Chủ yếu là các bồn địa | Có các sơn nguyên và hồ kiến tạo |
Khí hậu | Có 2 môi trường tự nhiên: - Xích đạo ẩm: nóng, mưa nhiều. - Nhiệt đới: gồm 2 dải nằm ở phía bắc và phía nam môi trường xích đạo ẩm. Lượng mưa giảm, trong năm có 1 mùa mưa và 1 mùa khô. | Gió mùa xích đạo |
Thảm thực vật | - Xích đạo ẩm: đất đai màu mỡ, mạng lưới sông ngòi dày đặc, quanh năm nhiều nước, rừng rậm xanh quanh năm chiếm diện tích lớn. - Nhiệt đới: Rừng thưa và xavan phát triển. | - Rừng rậm trên sườn đón gió, xavan công viên trên cao nguyên. - Có nhiều khoáng sản như vàng, đồng, chì… |
b) Khái quát kinh tế – xã hội
- Dân cư: Trung Phi là khu vực đông dân nhất châu Phi, chủ yếu là người Ban-tu thuộc chủng tộc Nê-grô-it, tín ngưỡng đa dạng.
- Kinh tế: Chủ yếu dựa vào trồng trọt, chăn nuôi theo lối cổ truyền, khai thác lâm sản và khoáng sản, trồng cây công nghiệp để xuất khẩu.
- Khó khăn: Đất đai thoái hóa, hạn hán, nạn châu chấu, giá nông sản và khoáng sản không ổn định làm cho nền kinh tế của nhiều nước trong khu vực Trung Phi thường xuyên rơi vào khủng hoảng.
