Bài 3: Tế bào
I. CẤU TẠO TẾ BÀO
- Tế bào là đơn vị cấu tạo cơ bản của sự sống.
- Mọi cơ thể sống đều được cấu tạo từ tế bào.
- Một cơ thể sống có thể có một (ví dụ cơ thể đơn bào) hoặc rất nhiều tế bào (ví dụ như con người, động vật, thực vật).
- Cấu tạo của một tế bào điển hình gồm:
+ Màng sinh chất.
+ Chất tế bào: chứa các bào quan như ti thể, Ribôxôm, lưới nội chất, bộ máy Gôngi, trung thể…
+ Nhân: gồm nhiễm sắc thể và nhân con.
II. CHỨC NĂNG CỦA CÁC BỘ PHẬN TRONG TẾ BÀO
Các bộ phận |
| ||||||||||||
Màng sinh chất | Giúp tế bào thực hiện trao đổi chất | ||||||||||||
Chất tế bào |
| ||||||||||||
Nhân |
|
- Màng sinh chất thực hiện trao đổi chất để tổng hợp nên những chất riêng của tế bào.
- Sự phân giải vật chất tạo ra năng lượng cần cho hoạt động của tế bào được thực hiện nhờ ti thể.
- Nhiễm sắc thể trong nhân quy định đặc điểm cấu trúc prôtêin được tổng hợp ở Ribôxôm.
- Các bào quan trong tế bào có sự phối hợp hoạt động để tế bào thực hiện chức năng sống.
III. THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TẾ BÀO
- Tế bào là một hỗn hợp phức tạp nhiều chất hữu cơ và chất vô cơ.
- Chất hữu cơ gồm:
+ Prôtêin có cấu trúc phức tạp gồm các nguyên tố: Cacbon $(C),$ ôxi $(O),$ hiđrô $(H),$ nitơ $(N),$ lưu huỳnh $(S),$ phôtpho $(P),$ trong đó $N$ là nguyên tố đặc trưng cho chất sống.
+ Gluxit gồm 3 nguyên tố là $C, \,H, \,O$ trong đó tỉ lệ $H : O$ luôn luôn là $2\,H : 1\,O.$
+ Lipit cũng gồm 3 nguyên tố là $C, \,H, \,O$ trong đó tỉ lệ $H : O$ thay đổi tùy loại lipit.
+ Axit nuclêic gồm 2 loại: $ADN$ (axit đêôxiribônuclêic) và $ARN$ (axit ribônuclêic).
- Chất vô cơ bao gồm các loại muối khoáng như canxi $(Ca),$ kali $(K),$ natri $(Na),$ sắt $(Fe),$ đồng $(Cu)...$
IV. HOẠT ĐỘNG SỐNG CỦA TẾ BÀO
- Chức năng của tế bào là thực hiện trao đổi chất và năng lượng, cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động của cơ thể sống.
- Tế bào diễn ra sự phân chia, hoạt động này giúp cho cơ thể lớn lên, tới giai đoạn trưởng thành có thể tham gia vào các hoạt động sinh sản.
- Mọi hoạt động sống của cơ thể đều liên quan đến hoạt động sống của tế bào nên tế bào còn là đơn vị chức năng của cơ thể.
$\Longrightarrow$ KẾT LUẬN:
Tế bào là đơn vị cấu tạo và cũng là đơn vị chức năng của cơ thể. Tế bào được bao bọc bằng lớp màng sinh chất có chức năng thực hiện trao đổi chất giữa tế bào với môi trường trong cơ thể. Trong màng là chất tế bào có các bào quan như lưới nội chất, ribôxôm, bộ máy Gôngi, ti thể..., ở đó diễn ra mọi hoạt động sống của tế bào. Nhân điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào, trong nhân có nhiễm sắc thể.
