Bài 28. Động cơ điện một chiều
I - NGUYÊN TẮC CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU
1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều
Động cơ điện một chiều gồm hai bộ phận chính là nam châm và khung dây dẫn. Ngoài ra, để khung dây có thể quay liên tục còn phải có bộ góp điện, trong đó các thanh quét C1 C2 đưa dòng điện từ nguồn điện vào khung dây (hình 28.1).
Tìm hiểu hình 28.1 và mô hình động cơ điện một chiều để chỉ ra các bộ phận chính của nó.
2. Hoạt động của động cơ điện một chiều
Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên đoạn AB và CD của khung dây dẫn khi có dòng điện chạy qua như hình 28.1.
C2 Dự đoán xem có hiện tượng gì xảy ra với khung dây khi đó.
C3 Hay làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán của em bằng cách bật công tác cho dòng điện đi vào khung Hình 28.1
dây của mô hình.
3. Kết luận
Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường (bộ phận đứng yên) và khung dây dẫn cho dòng điện chạy qua (bộ phận quay). Bộ phận đứng yên được gọi là stato, bộ phận quay được gọi là rôto.
Khi đặt khung dây dẫn ABCD trong từ trường và cho dòng điện chạy qua khung thì dưới tác dụng của lực điện từ, khung dây sẽ quay.
II - ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU TRONG KĨ THUẬT
1. Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kĩ thuật
Quan sát hình 28.2 để chỉ ra các bộ phận chính của động cơ điện một chiều trong kĩ thuật.
C4 Nhận xét về sự khác nhau của hai bộ phận chính của nó so với mô hình động cơ điện mà em vừa mới tìm hiểu.
2. Kết luận
Trong động cơ điện kĩ thuật, bộ phận tạo ra từ trường là nam châm điện.
Bộ phận quay của động cơ điện kĩ thuật không đơn giản là một khung dây mà gồm nhiều cuộn dây đặt lệch nhau và song song với trục của một khối trụ làm bằng các lá thép kĩ thuật ghép lại.
Ngoài động cơ điện một chiều còn có động cơ điện xoay chiều.
III – SỰ BIẾN ĐỔI NĂNG LƯỢNG TRONG ĐỘNG CƠ ĐIỆN
Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hóa năng lượng từ dạng nào sang dạng nào ?
IV - VẬN DỤNG
C1.
Khung dây trong hình 28.3 quay theo chiều nào?
Hướng dẫn giải
Khung dây trong hình 28.3 quay ngược chiều kim đồng hồ.
C2.
Tại sao khi chế tạo động cơ điện có công suất lớn, người ta không dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường?
Hướng dẫn giải
Khi chế tạo động cơ điện có công suất lớn, người ta không dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường vì nam châm vĩnh cửu không tạora từ trường mạnh như nam châm điện.
C3.
Kể một số ứng dụng của động cơ điện mà em biết?
Hướng dẫn giải
Động cơ điện trong các đồ chơi trẻ em. Động cơ điện trong các dụng cụ gia đình như quạt, máy bơm, máy giặt...
* Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
* Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường và khung dây dẫn có dòng điện chạy qua.
* Khi động cơ điện một chiều hoạt động, điện năng được chuyển hóa thành cơ năng.
1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều
Động cơ điện một chiều gồm hai bộ phận chính là nam châm và khung dây dẫn. Ngoài ra, để khung dây có thể quay liên tục còn phải có bộ góp điện, trong đó các thanh quét C1 C2 đưa dòng điện từ nguồn điện vào khung dây (hình 28.1).
Tìm hiểu hình 28.1 và mô hình động cơ điện một chiều để chỉ ra các bộ phận chính của nó.
2. Hoạt động của động cơ điện một chiều
Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên đoạn AB và CD của khung dây dẫn khi có dòng điện chạy qua như hình 28.1.
C2 Dự đoán xem có hiện tượng gì xảy ra với khung dây khi đó.
C3 Hay làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán của em bằng cách bật công tác cho dòng điện đi vào khung Hình 28.1
dây của mô hình.
3. Kết luận
Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường (bộ phận đứng yên) và khung dây dẫn cho dòng điện chạy qua (bộ phận quay). Bộ phận đứng yên được gọi là stato, bộ phận quay được gọi là rôto.
Khi đặt khung dây dẫn ABCD trong từ trường và cho dòng điện chạy qua khung thì dưới tác dụng của lực điện từ, khung dây sẽ quay.
II - ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU TRONG KĨ THUẬT
1. Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kĩ thuật
Quan sát hình 28.2 để chỉ ra các bộ phận chính của động cơ điện một chiều trong kĩ thuật.
C4 Nhận xét về sự khác nhau của hai bộ phận chính của nó so với mô hình động cơ điện mà em vừa mới tìm hiểu.
2. Kết luận
Trong động cơ điện kĩ thuật, bộ phận tạo ra từ trường là nam châm điện.
Bộ phận quay của động cơ điện kĩ thuật không đơn giản là một khung dây mà gồm nhiều cuộn dây đặt lệch nhau và song song với trục của một khối trụ làm bằng các lá thép kĩ thuật ghép lại.
Ngoài động cơ điện một chiều còn có động cơ điện xoay chiều.
III – SỰ BIẾN ĐỔI NĂNG LƯỢNG TRONG ĐỘNG CƠ ĐIỆN
Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hóa năng lượng từ dạng nào sang dạng nào ?
IV - VẬN DỤNG
C1.
Khung dây trong hình 28.3 quay theo chiều nào?
Hướng dẫn giải
Khung dây trong hình 28.3 quay ngược chiều kim đồng hồ.
C2.
Tại sao khi chế tạo động cơ điện có công suất lớn, người ta không dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường?
Hướng dẫn giải
Khi chế tạo động cơ điện có công suất lớn, người ta không dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường vì nam châm vĩnh cửu không tạora từ trường mạnh như nam châm điện.
C3.
Kể một số ứng dụng của động cơ điện mà em biết?
Hướng dẫn giải
Động cơ điện trong các đồ chơi trẻ em. Động cơ điện trong các dụng cụ gia đình như quạt, máy bơm, máy giặt...
* Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
* Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường và khung dây dẫn có dòng điện chạy qua.
* Khi động cơ điện một chiều hoạt động, điện năng được chuyển hóa thành cơ năng.
