Bài 27. Lực điện từ
I -TÁC DỤNG CỦA TỪ TRƯỜNG LÊN DÂY DẪN CÓ DÒNG ĐIỆN
1. Thí nghiệm
Mắc mạch điện như hình.
Đoạn dây dẫn thẳng AB nằm trong từ trường của một nam châm.
Đóng công tác K. Quan sát hiện tượng xảy ra với đoạn dây dẫn AB.
Đoạn dây dẫn AB chịu tác dụng của một lực nào đó.
2. Kết luận
Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó được gọi là lực điện từ.
II - CHIỀU CỦA LỰC ĐIỆN TỪ. QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
1.Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ.
2. Quy tắc bàn tay trái
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều cùa lực điện từ.
III – VẬN DỤNG
C1.
Áp dụng quy tắc bàn tay trái, xác định chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB trong hình 27.3.
Hướng dẫn giải:
Dòng điện chạy qua đoạn dây AB có chiều từ B đến A.
C2.
Xác định chiều đường sức từ của nam châm trên hình 27.4.
Hướng dẫn giải:
Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên.
C3.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5a,b,c. Các cặp lực điện từ tác dụng lên AB và CD trong môi trường có tác dụng gì đối với khung dây?
Hướng dẫn giải:
Lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5 được biểu diễn ở hình 27.3.
+ Hình a, cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay theo chiều kim đồng hồ.
+ Hình b, cặp lực điện từ không tác dụng làm khung quay.
+ Hình c, cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay ngược chiều kim đồng hồ.
* Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ.
* Quy tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90 độ chỉ chiều của lực điện từ.
1. Thí nghiệm
Mắc mạch điện như hình.
Đoạn dây dẫn thẳng AB nằm trong từ trường của một nam châm.
Đóng công tác K. Quan sát hiện tượng xảy ra với đoạn dây dẫn AB.
Đoạn dây dẫn AB chịu tác dụng của một lực nào đó.
2. Kết luận
Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó được gọi là lực điện từ.
II - CHIỀU CỦA LỰC ĐIỆN TỪ. QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
1.Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ.
2. Quy tắc bàn tay trái
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều cùa lực điện từ.
III – VẬN DỤNG
C1.
Áp dụng quy tắc bàn tay trái, xác định chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB trong hình 27.3.
Hướng dẫn giải:
Dòng điện chạy qua đoạn dây AB có chiều từ B đến A.
C2.
Xác định chiều đường sức từ của nam châm trên hình 27.4.
Hướng dẫn giải:
Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên.
C3.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5a,b,c. Các cặp lực điện từ tác dụng lên AB và CD trong môi trường có tác dụng gì đối với khung dây?
Hướng dẫn giải:
Lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5 được biểu diễn ở hình 27.3.
+ Hình a, cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay theo chiều kim đồng hồ.
+ Hình b, cặp lực điện từ không tác dụng làm khung quay.
+ Hình c, cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay ngược chiều kim đồng hồ.
* Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ.
* Quy tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90 độ chỉ chiều của lực điện từ.
