Bài 26. Quang Trung xây dựng đất nước

1. Phục hồi kinh tế, xây dựng văn hóa dân tộc.

- Ở cuối thế kỉ XVIII, đất nước trải qua chiến tranh, loạn lạc kéo dài. Đồng ruộng bỏ hoang, xóm làng xơ xác, công thương nghiệp đình trệ.

- Sau chiến thắng ngoại xâm, vua Quang Trung bắt tay vào việc xây dựng chính quyền mới, đóng đô ở Phú Xuân. Ông kịp thời đề ra những biện pháp thiết thực để khôi phục kinh tế và ổn định xã hội. Chiếu khuyến nông được ban hành để giải quyết tình trạng ruộng đất bỏ hoang và nạn lưu vong. Chỉ trong vài ba năm, mùa màng được khôi phục.

- Quang Trung đã bãi bỏ hoặc giảm nhẹ nhiều loại thuế. Nghề thủ công và buôn bán được phục hồi dần.

- Về văn hóa, giáo dục, vua Quang Trung ban bố Chiếu lập học, các huyện, xã được nhà nước khuyến khích mở trường học.

- Vua Quang Trung dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức của nhà nước. Nhiều sắc lệnh của Quang Trung được viết bằng chữ Nôm. Ông giao cho Nguyễn Thiếp lập Viện Sùng chính để dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm dùng làm tài liệu học tập.

2. Chính sách quốc phòng, ngoại giao.

- Quân xâm lược nhà Thanh đã bị đánh ta nhưng nền an ninh và toàn vẹn lãnh thổ vẫn còn bị đe dọa. Phía bắc, thế lực Lê Duy Chỉ (em ruột Lê Chiêu Thống) lén lút hoạt động ở vùng biên giới Việt – Trung. Phía nam, sau thất bại Rạch Gầm – Xoài Mút, Nguyễn Ánh cầu viện tư bản Pháp và chiếm lại Gia Định.

- Nhận rõ nguy cơ từ nhiều phía, Quang Trung khẩn trương xây dựng một quân đội mạnh. Ông tiếp tục thi hành chế độ quân dịch, ba suất đinh lấy một suất lính. Quân đội gồm bộ binh, thủy binh, tượng binh và kị binh. Chiến thuyền có nhiều loại, loại lớn có thể chở được voi chiến (hoặc 500 – 600 lính) và hàng chục đại bác.

- Về ngoại giao, chủ trương của Quang Trung đối với nhà Thanh là mềm dẻo nhưng kiên quyết bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc. Vua nhà Thanh phải công nhận Quang Trung là “quốc vương”, nghĩa là vua của một nước độc lập.

- Ở phía nam, Nguyễn Ánh tìm cách đánh ra Quy Nhơn. Quang Trung quyết định mở cuộc tấn công lớn, tiêu diệt hoàn toàn lực lượng Nguyễn Ánh ở Gia Định. Tiếc là kế hoạch đang tiến hành thì ngày 16/9/1792, Quang Trung đột ngột từ trần.

- Quang Trung mất, Quang Toản lên ngôi vua nhưng không đủ năng lực và uy tín điều hành công việc quốc gia. Nội bộ triều đình Phú Xuân nảy sinh mâu thuẫn và suy yếu nhanh chóng.