1. Hô hấp tế bào

- Hô hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải các chất hữu cơ (chủ yếu là đường glucose) với sự tham gia của khí oxygen thành carbon dioxide và nước, đồng thời tạo năng lượng ATP cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.

Phương trình hô hấp tế bào:

$Glucose \,\,+\,\, Oxygen \,\,\longrightarrow \,\, Nước \,\,+\,\, Carbon\,\, dioxide \,\,+\,\, Năng\,\, lượng \,\,(ATP \,+\, Nhiệt)$

- Tùy vào nhu cầu năng lượng của cơ thể mà cường độ của quá trình hô hấp tế bào có thể diễn ra mạnh hay yếu.

- Hô hấp tế bào diễn ra trong ti thể, khác với quang hợp, tất cả tế bào của cơ thể đều có khả năng hô hấp. Ti thể là bào quan chỉ có ở sinh vật nhân thực.

2. Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

- Tổng hợp và phân giải các chất hữu cơ trong tế bào là hai quá trình trái ngược nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau đảm bảo duy trì các hoạt động sống của tế bào.

+ Tổng hợp là quá trình các chất đơn giản được sử dụng làm nguyên liệu tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp, đồng thời tích lũy năng lượng dưới dạng hóa năng.

+ Phân giải là quá trình biến đổi các chất hữu cơ thành các chất đơn giản, đồng thời giải phóng năng lượng.

$\Longrightarrow$ Sản phẩm của quá trình tổng hợp cung cấp nguyên liệu cho quá trình phân giải; ngược lại, quá trình phân giải cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho quá trình tổng hợp.

3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,…

4. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào trong thực tiễn

$\bullet \,\,$ Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm:

- Hô hấp tế bào là quá trình phân giải các chất hữu cơ, điều này sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng của lương thực, thực phẩm nếu điều kiện bảo quản không phù hợp hoặc bảo quản trong thời gian quá dài.

- Do đó, để bảo quản chất lượng lương thực, thực phẩm, cần có biện pháp làm giảm cường độ hô hấp về mức tối thiểu dựa vào việc điều chỉnh các yếu tố môi trường.

- Một số biện pháp bảo quản lương thực, thực phẩm:

+ Bảo quản lạnh: thực phẩm được đông lạnh, hay bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ thấp; áp dụng cho các loại thực phẩm như thịt, cá, rau, củ, quả,…

+ Bảo quản khô: sấy khô, phơi khô nhằm làm giảm lượng nước có trong nông sản; thường được dùng để bảo quản các loại hạt.

+ Bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao: đóng hộp, chai, lọ.

+ Bảo quản trong điều kiện nồng độ oxygen thấp: hút chân không.

$\bullet \,\,$ Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo vệ sức khỏe con người:

- Hô hấp tế bào tạo nguồn năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể sinh vật.

- Ở người, cần có các biện pháp đảm bảo quá trình hô hấp tế bào diễn ra bình thường, qua đó góp phần bảo vệ sức khỏe con người, như: có chế độ lao động hoặc chơi thể thao vừa sức, tránh thiếu hụt oxygen; có chế độ dinh dưỡng hợp lí; trồng nhiều cây xanh; không sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất có tác dụng ức chế quá trình hô hấp,…