I. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỷ XVIII

- Giữa thế kỷ XVIII, chế độ phong kiến Đàng Ngoài khủng hoảng sâu sắc nên phong trào nông dân bùng nổ nhưng sau đó bị đàn áp.

- Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn xưng vương, thành lập triều đình riêng nhưng chính quyền mới lại suy thoái, nhân dân cực khổ.

- Năm 1771, khởi nghĩa nông dân bùng lên ở Tây Sơn (Bình Định) do Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ lãnh đạo. Cuộc khởi nghĩa phát triển, lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

- Từ năm 1786 – 1788, phong trào Tây Sơn đánh đổ hai tập đoàn phong kiến Trịnh - Lê và làm chủ đất nước.

II. Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỷ XVIII

1. Kháng chiến chống quân Xiêm (1785).

- Đầu những năm 80 của thế kỉ XVIII, sau khi chính quyền chúa Nguyễn bị lật đổ, Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm, 5 vạn quân thủy bộ Xiêm tiến sang nước ta. Sau khi chiếm gần một nửa đất Gia Định, chúng cướp phá, hoàng hành và chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn.

- Năm 1785, Nguyễn Huệ đã tổ chức trận đánh phục kích Rạch Gầm - Xoài Mút đánh tan quân Xiêm, Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm.

2. Kháng chiến chống quân Thanh (1789).

- Sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại, vua Lê Chiêu Thống đã cầu cứu quân Thanh. Vua Thanh đã cho 29 vạn quân sang nước ta.

- Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung chỉ huy quân tiến ra Bắc.

+ Trên đường đi đã dừng lại ở Nghệ An, Thanh Hóa để tuyển thêm quân.

+ Đêm 30 Tết (25/1/1789), quân ta tiến công với khí thế từ lời hiểu dụ của vua Quang Trung.

- Sau 5 ngày tiến quân thần tốc, mùng 5 Tết Kỉ Dậu, nghĩa quân Tây Sơn chiến thắng vang dội ở Ngọc Hồi - Đống Đa, tiến vào Thăng Long đánh bại hoàn toàn quân xâm lược.

- Phong trào nông dân Tây Sơn đã bước đầu hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ tổ quốc.

II. Vương triều Tây Sơn

- Năm 1778, Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế (hiệu Thái Đức), thành lập vương triều Tây Sơn.

- Cuối năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế thống trị vùng đất từ Thuận Hóa trở ra Bắc.

+ Thành lập chính quyền các cấp, kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất.

+ Lập lại sổ hộ, tổ chức lại giáo dục, thi cử.

+ Đất nước dần ổn định, quân đội được tổ chức quy củ và trang bị vũ khí đầy đủ.

+ Quan hệ hòa hảo với nhà Thanh, quan hệ với Lào và Chân Lạp rất tốt đẹp.

- Năm 1792, vua Quang Trung qua đời, triều đình rơi vào tình trạng lục đục, suy yếu dần.

- Năm 1802, trước sự tấn công của Nguyễn Ánh, các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ.