Bài 23: Châu Phi
1. Vị trí địa lí, giới hạn
- Châu Phi nằm ở phía nam châu Âu và phía tây nam châu Á.
- Châu Phi tiếp giáp với các châu lục, đại dương và biển:
+ Châu lục: châu Âu, châu Á.
+ Đại dương: Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương.
+ Biển: Địa Trung Hải, Biển Đỏ (Hồng Hải).
- Đại bộ phận diện tích châu Phi nằm trong khu vực chí tuyến, lãnh thổ trải dài từ trên chí tuyến Bắc đến qua đường chí tuyến Nam, có đường Xích đạo đi ngang qua giữa châu lục.
- Châu Phi có diện tích 30 triệu km2, là châu lục lớn thứ 3 trên thế giới sau châu Á (44 triệu km2) và châu Mĩ (42 triệu km2).
2. Đặc điểm tự nhiên
$\bullet \,\,$ Châu Phi có địa hình tương đối cao, toàn bộ châu lục được coi như một cao nguyên khổng lồ, trên có các bồn địa lớn.
- Các cao nguyên và bồn địa lớn ở châu Phi:
+ Cao nguyên: Ê-ti-ô-pi, Đông Phi
+ Bồn địa: Sát, Nin Thượng, Côn-gô, Ca-la-ha-ri.
- Tên các sông lớn của châu Phi: Nin, Ni-giê, Côn-gô, Dăm-be-di…
+ Sông Nin: chảy theo hướng nam-bắc đổ ra Địa Trung Hải.
+ Sông Côn-gô: chảy từ bồn địa Côn-Gô đổ ra Đại Tây Dương.
+ Sông Ni-giê: thuộc Tây Phi, đổ ra Đại Tây Dương.
- Tên các hồ lớn ở châu Phi: hồ Sát, hồ Vic-to-ri-a.
$\bullet \,\,$ Do nằm trong vòng đai nhiệt đới, nên châu Phi có khí hậu nóng và khô hạn bậc nhất thế giới, đại bộ phận lãnh thổ là hoang mạc và xa-van.
- Hoang mạc Xa-ha-ra:
+ Nằm ở Bắc Phi, là hoang mạc nhiệt đới lớn nhất thế giới, khắp nơi chỉ thấy những bãi đá khô khốc, những biển cát mênh mông.
+ Nhiệt độ ban ngày có khi lên tới hơn 50 độ C, ban đêm có thể xuống tới 0 độ C.
+ Sông hồ rất ít và hiếm nước.
- Xa-van châu Phi:
+ Khoảng 1/3 diện tích châu Phi có khí hậu chia làm 2 mùa: mùa mưa và mùa khô.
+ Nơi mưa nhiều, có rừng rậm nhiệt đới phát triển.
+ Nơi đủ độ ẩm thì có rừng thưa.
+ Những nơi mưa ít, xuất hiện đồng cỏ cao, cây bụi gọi là xa-van. Trên đồng cỏ, thỉnh thoảng nổi lên một vài cây keo hoặc cây bao báp.
+ Trong xa-van, động vật phong phú như động vật ăn cỏ (ngựa vằn, hươu cao cổ, voi,…) và động vật ăn thịt (báo, sư tử, linh cẩu,…).