1. Những chuyển biến về kinh tế.

- Năm 1897, Toàn quyền Pôn Đu-me hoàn thiện bộ máy thống trị và tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.

- Nổi bật là chính sách ruộng đất, năm 1897, Pháp ép triều Nguyễn kí điều ước “nhượng” quyền “khai khẩn đất hoang” cho chúng.

- Tư bản Pháp tập trung khai thác mỏ than và kim loại, ngoài ra, những ngành công nghiệp phục vụ đời sống như điện, nước, bưu điện cũng lần lượt ra đời.

- Chính quyền thuộc địa xây dựng hệ thống đường giao thông hiện đại, vừa phục vụ làm ăn lâu dài, vừa nhằm mục đích quân sự.

- Năm 1912, tổng chiều dài đường sắt ở Việt Nam là 2095 km, đường bộ được mở rộng đến những khu vực hầm mỏ, đồn điền, bến cảng và các vùng biên giới trọng yếu. Nhiều cây cầu lớn (Long Biên, Tràng Tiền, Bình Lợi) được xây dựng, cảng biển, cảng sông được mở mang (cảng Sài gòn, Hải Phòng, Đà Nẵng).

- Với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa từng bước du nhập vào Việt Nam. Khi tiến hành khai thác, Pháp vẫn duy trì phương thức bóc lột phong kiến trong mọi lĩnh vực kinh tế và đời sống xã hội.

2. Những chuyển biến về mặt xã hội.

- Một bộ phận địa chủ trở nên giàu có, dựa vào Pháp chiếm đoạt ruộng đất của nông dân. Số địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép nên vẫn có tinh thần chống Pháp.

- Nông dân Việt Nam vốn đã khốn khổ vì thuế khóa, địa tô, phu phen tạp dịch… lại càng khổ vì nạn cướp đất lập đồn điền, dựng nhà máy của Pháp. Mất đất, họ đến các công trường, hầm mỏ và đồn điền xin việc.

- Nông dân Việt Nam là lực lượng cách mạng to lớn trong phong trào chống Pháp nhưng thiếu sự lãnh đạo đúng đắn nên chưa phát huy được sức mạnh.

- Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất đã làm phân hóa những giai cấp cũ của xã hội và làm nảy sinh những lực lượng xã hội mới.

+ Nền công nghiệp thuộc địa làm nảy sinh ra tầng lớp công nhân Việt Nam, họ làm việc trong các hầm mỏ, đồn điền, các xí nghiệp với số lượng ngày càng đông đảo.

+ Lực lượng công nhân Việt Nam đầu thế kỉ XX còn non trẻ, chủ yếu đấu tranh vì mục đích kinh tế, ngoài ra còn hưởng ứng các phong trào chống Pháp do các tầng lớp khác lãnh đạo.

+ Những người làm trung gian, đại lý, chủ thầu, chủ xưởng, số sĩ phu yêu nước chịu ảnh hưởng tư tưởng tư sản… là những lớp người đầu tiên của tư sản Việt Nam.

+ Tầng lớp tiểu tư sản gồm tiểu thương, tiểu chủ, viên chức, thầy giáo, nhà báo, học sinh, sinh viên… có ý thức dân tộc, tích cực tham gia vào vận động cứu nước.

- Cuộc khai thác thuộc địa của Pháp đã làm nảy sinh những lực lượng xã hội mới như công nhân, tư sản và tiểu tư sản… đã tạo ra những điều kiện bên trong cho một cuộc vận động giải phóng dân tộc theo xu hướng mới.