I. SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN

1. Kí hiệu của một số bộ phận mạch điện

- Để mô tả đơn giản các mạch điện và cách mắc (lắp) một mạch điện theo đúng yêu cầu, người ta sử dụng các kí hiệu biểu thị các bộ phận của mạch điện để vẽ sơ đồ cho mạch điện.

- Một số bộ phận của mạch điện được biểu diễn trong bảng sau:

2. Sơ đồ mạch điện

- Mạch điện được mô tả bằng sơ đồ và từ sơ đồ mạch điện có thể lắp mạch điện tương ứng.

Ví dụ các sơ đồ mạch điện:

+ Sơ đồ mạch điện gồm: 1 nguồn điện, 1 bóng đèn và 1 công tắc:

+ Sơ đồ mạch điện gồm: 2 nguồn điện, 1 bóng đèn và 1 công tắc

II. CHIỀU DÒNG ĐIỆN

$\bullet \,\,$ Quy ước:

- Chiều dòng điện là chiều đi từ cực dương qua dây dẫn và các dụng cụ điện tới cực âm của nguồn điện.

Ví dụ: Một mạch điện gồm 1 bóng đèn, 1 nguồn và 1 công tắc có chiều mũi tên chỉ chiều của dòng điện.

$\bullet \,\,$ Cần biết:

+ Chiều chuyển động của các electron ngược với chiều của dòng điện theo quy ước.

+ Dòng điện cung cấp bởi pin hay acquy có chiều không đổi gọi là dòng điện một chiều.

+ Dòng điện chạy trong mạch điện gia đình là dòng điện xoay chiều. Mỗi lỗ của ổ lấy điện lúc là cực dương, lúc là cực âm và cứ thế thay đổi luân phiên.

+ Các vật tiêu thụ điện được nối với nhau tạo thành một dãy liên tiếp ta nói các vật đó được mắc nối tiếp với nhau.

+ Nếu các điểm đầu của các vật tiêu thụ điện được nối với nhau và các điểm cuối của chúng cũng được nối với nhau tạo thành nhiều nhánh, ta nói các vật đó được mắc song song với nhau.

III. VẬN DỤNG

$\bullet \,\,$ Lưu ý

Xác định chiều của dòng điện và chiều chuyển động của các electron

- Để xác định chiều của dòng điện ta căn cứ vào: Chiều dòng điện theo quy ước là chiều từ cực dương qua dây dẫn và các thiết bị điện về cực âm của nguồn điện.

- Để xác định chiều chuyển động có hướng của các electron trong kim loại ta căn cứ vào chiều của dòng điện: Chiều chuyển động của các electron luôn ngược chiều với chiều của dòng điện.

$\bullet \,\,$ C6

Hãy tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của chiếc đèn pin dạng ống tròn vỏ nhựa thường dùng (hình 21.2).

a) Nguồn điện của đèn gồm mấy chiếc pin? Kí hiệu nào cho bảng trên đây tương ứng với nguồn điện này? Thông thường, cực dương của nguồn điện lắp về phía đầu hay phía cuối của đèn pin?

b) Hãy vẽ sơ đồ mạch điện của đèn pin và dùng mũi tên kí hiệu chiều dòng điện chạy trong mạch điện này khi công tắc đóng.

Trả lời:

a)

- Nguồn điện của đèn gồm hai chiếc pin.

- Kí hiệu tương ứng với nguồn điện này:

- Thông thường, cực dương của nguồn điện lắp về phía đầu của đèn pin (về phía bóng đèn).

b) Sơ đồ mạch điện và chiều dòng điện: