Bài 20. Sinh vật và sự phân bố các đới thiên nhiên. Rừng nhiệt đới
I. SỰ ĐA DẠNG CỦA THẾ GIỚI SINH VẬT
1. Thực vật
- Khí hậu có vai trò chủ yếu trong sự hình thành các thảm thực vật.
+ Vùng khí hậu ôn đới lạnh (đới ôn hòa): rừng lá kim phát triển.
+ Vùng chí tuyến (đới nóng): hình thành hoang mạc và bán hoang mạc.
- Các thảm thực vật đặc trưng từ vùng cực về Xích đạo: đài nguyên, rừng lá kim, thảo nguyên, hoang mạc, xavan, rừng nhiệt đới…
- Theo thống kê, hiện có gần 300.000 loài thực vật đã được xác định trên thế giới.
2. Động vật
- Phân bố khắp các môi trường: từ lục địa ở độ cao hơn 8.000 m đến độ sâu khoảng 11.000 m ở đáy đại dương.
- Theo thống kê, hiện có khoảng 1,5 triệu loài động vật đã được biết đến trên thế giới.
II. CÁC ĐỚI THIÊN NHIÊN TRÊN THẾ GIỚI
- Khí hậu ảnh hưởng đến sự hình thành các đới thiên nhiên.
- Các đới thiên nhiên trên Trái Đất: đới nóng, đới ôn hòa, đới lạnh.
- Đặc điểm các đới thiên nhiên:
Đặc điểm | Phạm vi | Khí hậu | Sinh vật |
Đới nóng | Trải dài giữa hai chí tuyến thành một vành đai liên tục bao quanh Trái Đất. (khoảng 30oB – 30oN) | Nền nhiệt độ cao. Lượng mưa lớn trong năm. | Giới động, thực vật phong phú và đa dạng. |
Đới ôn hòa | Nằm giữa đới nóng và đới lạnh, khoảng giữa hai chí tuyến đến hai vòng cực. (khoảng 30oB – 60oB và 30oN – 60oN) | Khí hậu mang tính chất trung gian giữa đới nóng và đới lạnh, thời tiết thay đổi thất thường. | Thiên nhiên thay đổi theo bốn mùa. Thảm thực vật thay đổi từ tây sang đông, động vật ít hơn so với đới nóng. |
Đới lạnh | Nằm trong khoảng từ vòng cực về phía hai cực. (khoảng 60oB – cực Bắc và 60oN – cực Nam) | Khí hậu khắc nghiệt. Xứ sở của băng tuyết, nhiệt độ trung bình và lượng mưa rất thấp. | Thực vật kém phát triển bao gồm các cây thấp, lùn, xen với rêu, địa y. Động vật là các loài thú có lông và mỡ dày. |
III. RỪNG NHIỆT ĐỚI
- Rừng nhiệt đới là kiểu hệ sinh thái chuyển tiếp từ xavan cây bụi sang rừng rậm nhiệt đới ẩm (rừng mưa nhiệt đới).
- Rừng nhiệt đới phân bố từ vùng Xích đạo đến hết vành đai nhiệt đới ở cả bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
- Đặc điểm khí hậu:
+ Nhiệt độ trung bình năm trên 21oC.
+ Lượng mưa trung bình năm trên 1.700 mm.
- Đặc điểm sinh vật:
+ Rừng chia thành nhiều tầng khác nhau với thảm thực vật được cấu tạo thành một chiều thẳng đứng từ mặt đất đến tán rừng.
+ Mỗi tầng có các loài động, thực vật khác nhau rất phong phú, thích nghi với điều kiện sống ở riêng tầng đó.
- Rừng nhiệt đới có nhiều loại: rừng nhiệt đới gió mùa, rừng mưa nhiệt đới, rừng xen cây rụng lá,...
