I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Một người mẹ.

2. Chuyện của N, SGK Đạo đức 9, tr. 6, 7.

Gợi ý

a. Bà Tâm đã làm gì trước nỗi bất hạnh lớn của gia đình?

Khi biết con bị nghiện ma túy và nhiễm HIV/AIDS, bà Tâm choáng váng, đau khổ đến mất ăn mất ngủ nhưng bà không khóc trước mặt con. Bà nén chặt nỗi đau để chăm sóc cho con. Bà còn giúp đỡ những người bị HIV/AIDS khác và vận động mọi người không nên xa lánh mà quan tâm, chăm sóc họ.

b. Theo em, bà Tâm là người như thế nào?

Bà Tâm là người bản lĩnh, làm chủ được tình cảm và hành vi của mình trong mọi tình huống, luôn có thái độ bình tĩnh, tự tin xử lí những vấn đề ngoài ý muốn.

c. N đã từ một học sinh ngoan đến chỗ nghiện ngập và trộm cắp như thế nào? Vì sao như vậy?

- N là người yếu đuối, không làm chủ được suy nghĩ, việc làm nên bị bạn xấu rủ rê, lôi kéo.

- Do thiếu suy nghĩ, N không biết điều chỉnh hành vi, việc làm sai trái của mình mà tiếp tục sa lầy vào những hành vi tiêu cực như trốn học, trộm cắp, hút chích.

d. Theo em, tính tự chủ được thể hiện như thế nào?

- Bà Tâm là người làm chủ được tình cảm, thái độ, hành vi, việc làm của mình nên xử lý mọi việc dứt khoát nhưng rất nhân văn.

- N là người không làm chủ được tình cảm, thái độ, hành vi, việc làm của mình nên sang ngã, mất định hướng.

đ. Vì sao con người cần phải biết tự chủ?

Khi có tính tự chủ sẽ giúp cho con người sống đúng đắn, cư xử có đạo đức và có văn hóa, tự chủ sẽ giúp cho con người vượt qua những khó khăn và cám dỗ trong cuộc sống.

II. NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tự chủ là làm chủ bản thân. Người biết tự chủ là người làm chủ được suy nghĩ, tình cảm, hành vi của mình trong mọi hoàn cảnh, tình huống, luôn có thái độ bình tĩnh tự tin và biết điều chỉnh hành vi của mình.

2. Tự chủ là 1 đức tính quý giá. Nhờ có tính tự chủ mà con người biết sống đúng đắn và cư xử có đạo đức, có văn hóa. Tính tự chủ giúp ta đứng vững trước những tình huống khó khăn và những thử thách, cám dỗ.

3. Chúng ta cần rèn luyện tính tự chủ bằng cách tập suy nghĩ kĩ trước khi hành động. Sau mỗi việc làm, cần xem thái độ, lời nói, hành động của mình là đúng hay sai và kịp thời rút kinh nghiệm, sửa chữa.

III. BÀI TẬP

1.Em đồng tình với những ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a. Người tự chủ biết tự kiềm chế những ham muốn của bản thân.

b. Không nên nóng nảy, vội vàng trong hành động.

c. Người tự chủ luôn hành động theo ý mình.

d. Cần biết điều chỉnh thái độ, hành vi của mình trong các tình huống khác nhau.

đ. Người có tính tự chủ không cần quan tâm đến hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp.

e. Cần giữ thái độ ôn hòa, từ tốn trong giao tiếp với người khác.

- Em đồng tình với những ý kiến sau:

a. Người tự chủ biết tự kiềm chế những ham muốn của bản thân.

b. Không nên nóng nảy, vội vàng trong hành động.

d. Cần biết điều chỉnh thái độ, hành vi của mình trong các tình huống khác nhau.

e. Cần giữ thái độ ôn hòa, từ tốn trong giao tiếp với người khác.

- Những biểu hiện trên thể hiện tính tự chủ, thể hiện sự quan tâm, suy nghĩ chín chắn của một cá nhân.

2. Em hãy kể lại một câu chuyện về một người biết tự chủ.

Minh, Hồng và Chương cùng sống trong chung cư, Chương là người thích ly gián tình cảm bạn bè nên mọi người ít có thiện cảm với Chương. Mỗi lần Hồng vắng mặt, Chương lại thủ thỉ với Minh rằng Hồng luôn tìm cách đẩy Minh khỏi vị trí tiền vệ trong đội bóng nhưng Minh chỉ mỉm cười và giữ mối quan hệ thân thiện với Hồng, nhờ vậy suốt bao năm qua, tình bạn giữa Hồng và Minh vẫn bền chặt như lúc đầu mới kết giao.

3. Chủ nhật, Hằng được mẹ cho đi chơi phố. Qua các cửa hiệu có nhiều quần áo mới đúng mốt, bộ nào Hằng cũng thích, em đòi mẹ mua hết bộ này đến bộ khác làm mẹ rất bực mình. Buổi đi chơi phố mất vui. Em hãy nhận xét việc làm của Hằng. Em sẽ khuyên Hằng như thế nào?

- Hành động trên thể hiện Hằng là người không có tính tự chủ, thích gì là đòi mua bằng được mà không quan tâm đến sự khó xử của mẹ vì để mua hết những món đồ Hằng muốn, mẹ Hằng không đủ khả năng chi trả nên rất bực mình.

- Em sẽ khuyên Hằng hành vi của Hằng là sai, bạn cần phải biết rút kinh nghiệm, chỉ nên xin mẹ mua món đồ mình thích nhất thì buổi đi chơi của hai mẹ con mới vui vẻ.

4. Hãy tự nhận xét bản thân em đã có tính tự chủ chưa? (Trước những khó khăn, xích mích, xung đột, em có giữ được bình tĩnh và thái độ ôn hòa, lễ độ không? Khi bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, em có theo họ không?....). Hãy nêu một số tình huống đòi hỏi tính tự chủ mà em có thể gặp (ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng) và dự kiến cách ứng xử phù hợp.

- Bản thân em có tính tự chủ nhưng chưa cao nên đôi khi còn hơi ngả nghiêng trước những lời mời gọi mua món hàng không thật sự cần thiết.

- Một số tình huống đòi hỏi tính tự chủ:

+ Trong giờ làm bài tập Anh văn, do đề hơi khó không làm hết trong thời gian quy định, bạn Thu bên cạnh cho em chép bài nhưng em cương quyết từ chối.

+ Đi học về em ghé mua trà sữa nhưng đông người phải xếp hàng chờ lâu, có bạn nóng tính cự cãi với cô bán hàng nên em hòa nhã khuyên bạn kiên nhẫn chờ đợi vì cô bán hàng cũng rất sốt ruột trước lời hối thúc của khách hàng.

+ Bạn học cùng lớp rủ em nói dối mẹ xin nhiều hơn số tiền cần đóng góp kế hoạch nhỏ để mua kem ăn, em đã kiên quyết từ chối và khuyên bạn không nên làm thế.