I. ÂM LỊCH, DƯƠNG LỊCH

- Người xưa sáng tạo ra lịch dựa trên cơ sở nào?

+ Dựa vào quan sát và tính toán, người xưa đã phát hiện ra quy luật di chuyển của Mặt trăng, Trái Đất, Mặt Trời để tính thời gian và làm ra lịch.

+ Âm lịch là cách tính thời gian theo chu kì Mặt Trăng quay xung quanh Trái Đất. Thời gian Mặt trăng chuyển động hết một vòng quanh Trái Đất là một tháng.

+ Dương lịch là cách tính thời gian theo chu kì Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời. Thời gian Trái Đất chuyển động hết một vòng quanh mặt trời là một năm.

- Câu đồng dao trong tư liệu 2.1 (SGK) thể hiện cách tính thời gian của người xưa theo lịch âm hay dương lịch?

Câu đồng dao "Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo" thể hiện cách tính lịch âm của người xưa theo quy luật của trăng, trăng ngày mùng 10 thường bị mây che nên không sáng còn trăng ngày 16 âm lịch thường tròn và rất sáng trên bầu trời.

II. CÁCH TÍNH THỜI GIAN

Dựa vào sơ đồ 2.4 (SGK) và thông tin trong bài, hãy giải thích các khái niệm trước Công nguyên, thập kỉ, thế kỉ, thiên niên kỉ.

- Lịch chính thức của thế giới hiện nay dựa theo cách tính thời gian của dương lịch, gọi là Công lịch. Công lịch lấy năm 1 là năm tương truyền chúa Giê-su (Jesus, người sáng lập đạo Thiên chúa) ra đời làm năm đầu tiên của Công nguyên. Trước năm đó là trước Công nguyên (TCN). Từ năm 1 trở đi, thời gian được tính là Công nguyên (CN).

- Thập kỉ là 10 năm, một thế kỉ là 100 năm, một thiên niên kỉ là 1000 năm.

- Ở Việt Nam, Công lịch được dùng chính thức trong văn bản của nhà nước nhưng âm lịch vẫn được sử dụng rộng rãi trong nhân dân.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Luyện tập

1. Dựa vào sơ đồ 2.4, hãy xác định từ thời điểm xảy ra các sự kiện ghi trên sơ đồ đến hiện tại là bao nhiêu năm, bao nhiêu thập kỉ, bao nhiêu thế kỉ.

- Tính từ năm 544 đến nay là 1478 năm, 147 thập kỉ và 14 thế kỉ.

- Tính từ năm 938 đến nay là 1084 năm, 108 thập kỉ và 10 thế kỉ.

Vận dụng

2. Những ngày lễ quan trọng của Việt Nam như Giỗ Tổ Hùng Vương, Tết Nguyên Đán, ngày Quốc khánh, ngày Giải phóng miền Nam được tính theo loại lịch nào?

- Giỗ Tỗ Hùng Vương và tết Nguyên đán được tính theo âm lịch.

- Ngày Quốc khánh và ngày Giải phóng miền Nam được tính theo dương lịch.

3. Vì sao trên tờ lịch của chúng ta có ghi thêm ngày, tháng, năm âm lịch? Có nên chỉ ghi một loại lịch là dương lịch không?

Sở dĩ lịch của chúng ta có ghi thêm ngày, tháng, năm âm lịch là vì cách tính âm lịch dựa vào sự di chuyển của Mặt Trăng quanh Trái Đất, cách tính này có liên quan chặt chẽ đến thời vụ của sản xuất nông nghiệp. Việt Nam là nước nông nghiệp nên lịch cần có cả ngày, tháng âm lịch để nông dân trồng trọt đúng thời vụ.