Khởi động

Nói điều em biết về công việc của những người trong ảnh dưới đây:

Những người trong ảnh là bác sĩ, công việc của họ là khám, chữa bệnh cho bệnh nhân.

Khám phá và luyện tập

1. Đoạn đầu tiên của bài đọc cho biết bác sĩ Phạm Ngọc Thạch là người như thế nào?

Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch là một tấm gương tiêu biểu cho các thế hệ thầy thuốc Việt Nam.

2. Tìm những chi tiết cho thấy bác sĩ Phạm Ngọc Thạch hết lòng với công việc.

- Dù ở đâu, bất cứ lúc nào người bệnh cần, ông đều có mặt để thăm khám và chữa trị kịp thời.

- Không ít lần, ông đã tự tiếp máu của mình cho người bệnh.

- Ân cần thăm hỏi từng bệnh nhân, túc trực bên giường những người bệnh nặng.

3. Những hình ảnh nào của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch còn mãi trong tâm trí đồng nghiệp?

Hình ảnh ông trong chiếc áo choàng trắng với ống nghe, ân cần thăm hỏi từng bệnh nhân, túc trực bên giường những người bệnh nặng... còn mãi trong tâm trí đồng nghiệp.

4. Theo em, vì sao mọi người gọi Phạm Ngọc Thạch là "Bác sĩ của nhân dân"?

Vì ông có nhiều cống hiến cho y học, tận tâm với nghề, là tấm gương tiêu biểu cho các thế hệ thầy thuốc ở Việt Nam.

5. Việc lấy tên của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đặt cho giải thưởng nhằm vinh danh cho những y, bác sĩ trẻ nói lên điều gì?

Việc lấy tên của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đặt cho giải thưởng vinh danh những y, bác sĩ trẻ cho thấy công lao của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch với nền y học Việt Nam, ông là tấm gương sáng về sự tích cực, không ngừng rèn luyện và cống hiến cho các bác sĩ thế hệ sau noi theo.

Nói và nghe

1. Nghe kể chuyện Sự tích hồ Ba Bể (truyện cổ tích Việt Nam).

2. Ghi chép lại các sự việc chính của câu chuyện.

- Bà lão đến xin ăn ở lễ hội cầu Phật nhưng không ai cho.

- Hai mẹ con bà góa cho bà ở lại và được bà cảnh báo, chỉ cách tránh lũ lụt.

- Hai mẹ con thoát chết nhờ những vật mà bà lão để lại. Họ chèo thuyền đi cứu dân làng.

- Vùng đất bị sụt lở ấy hiện nay biến thành một cái hồ rộng lớn gọi là hồ Ba Bể. Còn cái nền nhà của hai mẹ con nổi lên như một cái gò giữa hồ, dân làng gọi là gò Bà Góa.

3. Kể lại câu chuyện dựa vào nội dung đã ghi chép.

4. Trao đổi với bạn:

a. Hai mẹ con đã làm những việc gì khi gặp bà lão? Những việc làm đó nói lên điều gì?

Hai mẹ con đưa bà lão về nhà, cho bà ăn và mời nghỉ lại qua đêm. Những việc làm đó cho thấy hai mẹ con có tấm lòng nhân hậu, luôn sẵn lòng giúp đỡ người khác lúc khó khăn.

b. Những việc làm của hai mẹ con với dân làng khi trận lụt xảy ra có ý nghĩa như thế nào?

Hành động của hai mẹ con với dân làng khi xảy ra lụt đã cứu sống nhiều người, họ không chỉ nghĩ đến bản thân mình mà còn quan tâm tới mọi người. Điều đó chứng minh lòng nhân ái của hai mẹ con.

c. Theo em, câu chuyện nói lên điều gì?

Câu chuyện giải thích về sự hình thành của hồ Ba Bể và gò Bà Góa.

- "Sự tích hồ Ba Bể" là câu chuyện mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, ca ngợi những người có lòng nhân ái; luôn mở lòng giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.

- Câu chuyện khuyên mọi người nên giúp đỡ và bao dung với người khác, những người tốt nhất định sẽ được đền đáp xứng đáng.

Viết

1. Đọc bài văn sau và thực hiện yêu cầu:

Sầu riêng

Sầu riêng là loại trái cây quý của miền Nam. Hương vị nó hết sức đặc biệt, mùi thơm đậm, bay rất xa, lâu tan trong không khí. Còn hàng chục mét mới tới nơi để sầu riêng, hương đã ngào ngạt xông vào cánh mũi. Sầu riêng thơm mùi của mít chín quyện với hương bưởi, béo cái béo của trứng gà, ngọt cái vị của mật ong già hạn. Hương vị quyến rũ đến kì lạ.

Hoa sầu riêng trổ vào cuối năm. Gió đưa hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi tỏa khắp khu vườn. Hoa đậu từng chùm, màu trắng ngà. Cánh hoa nhỏ như vảy cá, hao hao giống cánh sen con, lác đác vài nhụy li ti giữa những cánh hoa. Mỗi cuống hoa ra một trái. Mùa trái rộ vào tháng Tư, tháng Năm ta.

Đứng ngắm cây sầu riêng, tôi cứ nghĩ mãi về cái dáng cây kì lạ này. Thân nó khẳng khiu, cao vút, cành ngang thẳng đuột, thiếu cái dáng cong cong, dáng nghiêng, chiều quằn, chiều lượn của cây xoài, cây nhãn. Lá nhỏ xanh vàng, hơi khép lại, tưởng như lá héo. Vậy mà khi trái chín, hương tỏa ngạt ngào, vị ngọt đến đam mê.

(Theo Mai Văn Tạo)

a. Tác giả sử dụng những giác quan nào để quan sát cây sầu riêng?

Tác giả sử dụng các giác quan: Khứu giác, vị giác, thị giác.

b. Với mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được điều gì?

- Khứu giác: Sầu riêng mùi thơm đậm, bay rất xa, lâu tan trong không khí; hương ngào ngạt xộc vào cánh mũi; thơm mùi mít chín quyện với hương bưởi. Hoa sầu riêng thơm ngát như hương cau, hương bưởi lan tỏa khắp khu vườn.

- Vị giác: Sầu riêng có vị béo của trứng gà, ngọt vị mật ong già hạn, vị ngọt đến đam mê.

- Thị giác: Hoa sầu riêng đậu từng chùm, màu trắng ngà; cánh hoa nhỏ, lác đác nhụy li ti giữa những cánh hoa. Thân cây khẳng khiu, cao vút, cành ngang thẳng đuột. Lá nhỏ xanh vàng, hơi khép lại tưởng như lá héo.

2. Quan sát một cây bóng mát được trồng ở trường hoặc nơi em ở và ghi chép lại những điều mà em quan sát được:

Gợi ý:

a. Trao đổi với bạn:

- Em chọn quan sát cây gì? Cây được trồng ở đâu?

- Em quan sát cây vào thời điểm nào? Vì sao?

- Em lựa chọn vị trí nào để quan sát cây?

- Em có thể sử dụng những giác quan nào để quan sát?

b. Chọn trình tự quan sát phù hợp.

- Cách 1: Những đặc điểm nổi bật như cành, lá, hoa…

- Cách 2:

+ Từng thời kỳ phát triển: Mới trồng, cao lớn, ra hoa.

+ Từng mùa trong năm: Xuân, hạ, thu, đông.

- Em thường quan sát cây bàng ở đầu ngõ vào sáng sớm vì lúc đó mọi người còn ở trong nhà nên ngõ vắng. Em đứng dưới gốc bàng và ngước nhìn lên tán lá.

- Vào mùa hè lá bàng xanh mướt, xum xuê; mùa thu lá bàng chuyển sang màu vàng; đến mùa đông lá bàng rụng hết, chỉ còn thân cây trơ trọi; sang mùa xuân, những chồi non nhú lên tràn đầy sức sống.

Vận dụng

1. Thi tìm từ ngữ tả màu sắc, hình dáng của lá cây.

- Màu xanh, màu vàng, màu đỏ, màu bạc, xen kẽ xanh trắng...

- Hình bầu dục, hình trái tim, hình tròn, hình móng ngựa...

2. Nói 1 – 2 câu tả một loại lá cây mà em biết.

Em rất thích lá bàng, loài cây có những chiếc lá xanh non mỡ màng vào mùa xuân. Đến mùa hè, lá bàng có màu xanh lục khỏe khoắn và khi thu sang, lá bàng chuyển sang màu vàng rồi từ từ lìa cành.