Những cuộc khởi nghĩa từ Hai Bà Trưng đến Phùng Hưng lần lượt nổ ra và thất bại nhưng khát khao giành độc lập của nhân dân ta vẫn rực cháy suốt ngàn năm Bắc thuộc. Đầu thế kỉ X, một bước ngoặt lịch sử quan trọng đã xảy ra, biến khát khao thiêng liêng đó của dân tộc trở thành hiện thực.

I. CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH QUYỀN TỰ CHỦ CỦA HỌ KHÚC, HỌ DƯƠNG

1. Họ Khúc xây dựng nền tự chủ.

- Từ cuối thế kỉ IX, nhà Đường suy yếu. Nhân cơ hội đó, Khúc Thừa Dụ, một hào trưởng ở Hải Dương ngày nay đã đánh chiếm thành Đại La và tự xưng Tiết độ sứ, xây dựng một chính quyền tự chủ. Năm 906, nhà Đường buộc phải phong chức Tiết độ sứ cho Khúc Thừa Dụ.

- Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, con trai là Khúc Thừa Hạo lên thay. Trong 10 năm (từ 907 - 917), chính quyền Khúc Hạo đã tiến hành nhiều cải cách tiến bộ, đặt nền móng cho việc xây dựng chính quyền tự chủ của một nhà nước độc lập với phương Bắc.

- Những chính sách cải cách của Khúc Hạo:

+ Tổ chức lại các đơn vị hành chính.

+ Bãi bỏ chính sách bóc lột của quan lại đô hộ.

+ Chiêu mộ thêm binh lính.

+ Chỉnh lại mức thuế. Đặt quan lại mới phụ trách việc thu thuế.

2. Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán, củng cố nền tự chủ.

- Mùa thu năm 930, quân Nam Hán xâm lược nước ta. Dương Đình Nghệ, một vị tướng cũ của khúc Hạo đã lãnh đạo nhân dân tiếp tục đấu tranh chống Nam Hán.

- Từ làng Giàng (Thiệu Dương, Thanh Hóa), Dương Đình Nghệ xây dựng lực lượng ngày càng lớn mạnh. Năm 931, ông đem quân ra tấn công thành Đại La. Quân Nam Hán lo sợ, vội cho người về nước xin viện binh. Viện binh chưa đến nơi thì quân đội của Dương Đình Nghệ đã chiếm được Đại La và chủ động đón đánh quân tiếp viện. Quân Nam Hán đại bại, chủ tướng Trình Bảo bị chém đầu.

- Sau khi đánh tan quân Nam Hán, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ, khôi phục nền tự chủ.

II. NGÔ QUYỀN VÀ CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG NĂM 938

- Năm 937, Dương Đình Nghệ bị tướng dưới quyền là Kiều Công Tiễn giết hại. Con rể của Dương Đình Nghệ là Ngô Quyền kéo quân ra Bắc để hỏi tội. Kiều Công Tiễn sai người sang cầu cứu nhà Nam Hán. Năm 938, vua Nam Hán sai con là Lưu Hoằng Tháo đem quân vượt biển sang xâm lược nước ta. Ngô Quyền đã nhanh chóng tiến quân vào thành Đại La, giết Kiều Công Tiễn, khẩn trương chuẩn bị chống quân xâm lược.

- Cuối năm 938, đoàn thuyền chiến do Lưu Hoằng Tháo chỉ huy tiến vào cửa sông Bạch Đằng. Nhân lúc thủy triều lên, Ngô Quyền cho thuyền nhỏ ra khiêu chiến, nhử quân giặc tiến sau vào cửa sông. Lưu Hoằng Tháo cho quân đuổi theo, vượt qua bãi cọc ngầm.

- Đợi đến khi thủy triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh tấn công. Quân giặc thua và phải rút ra biển, thuyền va vào cọc nhọn. Ta đem thuyền ra đánh, quân giặc hoảng loạn nhảy xuống sông. Lưu Hoằng Tháo tử trận.

- Trận Bạch Đằng năm 938 đã chấm dứt thời kì Bắc thuộc, mở ra một thời kì mới trong lịch sử dân tộc – thời kì độc lập, tự chủ lâu dài.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Luyện tập

1. Điền sự kiện vào các mốc thời gian trong sơ đồ (SGK). Tại sao những sự kiện đó lại tạo nên bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X?

- Năm 905: Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ.

- Năm 907: Khúc Thừa Dụ mất, con trai là Khúc Hạo lên thay, tiến hành nhiều cải cách tiến bộ.

- Năm 931: Dương Đình Nghệ đem quân ra tấn công thành Đại La.

- Năm 938: Ngô Quyền chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng.

Những sự kiện trên đã tạo ra bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X, chấm dứt thời kì Bắc thuộc, mở ra thời kì mới trong lịch sử dân tộc ta - thời kì độc lập tự chủ lâu dài.

Vận dụng

2. Em hãy tra cứu thông tin để biết hiện nay có những con đường, trường học, làng xã hay di tích lịch sử.... nào mang tên các vị anh hùng dân tộc trong thời Bắc thuộc ở nơi em đang sống.

- Đường Ngô Quyền, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.

- Đường Hai Bà Trưng, quận Nhất.

- Đường Bà Triệu, Phùng Hưng, quận 5.

- Đường Lý Nam Đế, quận 11.

- Đường Mai Hắc Đế, quận 8.