1. Nhà Hồ thành lập.

- Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần bước vào thời kì khủng hoảng, suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế, nạn mất mùa xảy ra liên tiếp. Các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp cả nước.

- Trước tình hình đó, năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần (Trần Thiếu Đế) và lên làm vua, lập ra nhà Hồ, đổi tên nước là Đại Ngu (niềm vui lớn).

2. Cải cách của Hồ Quý Ly.

a. Nội dung cải cách.

- Chính trị - Hành chính:

+ Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn. Đặt chức An phủ sứ ở các lộ để quản mọi việc trong phủ, châu, huyện.

+ Thông qua thi cử, tuyển chọn người đỗ đạt, bổ nhiệm làm quan.

+ Dời đô về thành An Tôn (thành Tây Đô, Thanh Hóa).

- Kinh tế - Xã hội:

+ Ban hành tiền giấy (Thông bảo hội sao). Lần đầu tiên tiền giấy được sử dụng ở Việt Nam.

+ Ban hành chính sách hạn nô và hạn điền (quy định số lượng ruộng đất và nô tì của quan lại, quý tộc).

+ Ban hành chính sách thuế mới.

- Quân sự - Quốc phòng:

+ Chỉnh đốn lại quân đội, xây dựng tuyến phòng thủ, xây thành Đa Bang, thành An Tôn…

+ Chú trọng chế tạo nhiều vũ khí mới: súng thần cơ (loại đại bác đầu tiên ở nước ta), cổ lâu thuyền (loại thuyền chiến lớn có hai tầng)…

- Văn hóa – Giáo dục:

+ Chấn chỉnh lại Phật giáo (buộc các nhà sư dưới 50 tuổi phải hoàn tục); sửa đổi chế độ thi cử, học tập.

+ Lần đầu tiên dùng chữ Nôm để chấn hưng văn hóa dân tộc. Dịch sách chữ Hán sang chữ Nôm, khuyến khích sáng tác thơ bằng chữ Nôm.

b. Tác động của cải cách đến dời sống xã hội thời Hồ.

- Công cuộc cải cách của Hồ Quý Ly khá toàn diện và có tác động tích cực nhằm cố gắng giải quyết những khủng hoảng xã hội cuối thời Trần. Các biện pháp của ông đã loại bỏ bớt những quý tộc bất tài, bổ sung đội ngũ Nho sĩ mới, có thực tài vào bộ máy nhà nước; hạn chế được nạn tập trung ruộng đất và tăng cường sức mạnh quân sự của đất nước. Đặc biệt lĩnh vực văn hóa – giáo dục có nhiều điểm tiến bộ, mang tính dân tộc rõ nét.

- Tuy nhiên, cải cách của Hồ Quý Ly còn bộc lộ nhiều hạn chế, có cải cách chưa triệt để như chính sách hạn nô.

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1406 – 1407).

a. Cuộc xâm lược của quân Minh và thất bại của nhà Hồ.

- Cuối thế kỉ XIV, nhận thấy nước ta đang rơi vào khủng hoảng, nhà Minh chuẩn bị lực lượng xâm chiếm. Tháng 11/1406, lấy cớ “phù Trần, diệt Hồ”, hơn 20 vạn quân Minh do Trương Phụ, Mộc Thạnh chỉ huy tiến vào nước ta.

- Sau những thất bại ở biên giới, quân nhà Hồ lui về thành Đa Bang (Ba Vì, Hà Nội) cố thủ. Tháng 1/1407, nhiều trận chiến ác liệt giữa hai bên diễn ra trước thành Đa Bang. Cuối cùng, thành Đa Bang thất thủ, Đông Đô sau đó cũng nhanh chóng bị chiếm. Quân nhà Hồ rút về cố thủ ở Tây Đô. Tháng 6/1407, Hồ Quý Ly và các con bị bắt. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh của nhà Hồ hoàn toàn thất bại.

b. Nguyên nhân thất bại.

Cuộc kháng chiến thất bại là do những chính sách của nhà Hồ không được nhân dân ủng hộ. Nhà Hồ không đề ra được đường lối kháng chiến đúng đắn, quá chú trọng xây dựng phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Luyện tập

1. Hoàn thành Sơ đồ tư duy theo yêu cầu bên cạnh về những cải cách của Hồ Quý Ly.

2. Lập niên biểu những sự kiện tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ.

Vận dụng 
3. Năm 2011, tổ chức UNESCO đã công nhận một công trình kiến trúc thời nhà Hồ là Di sản văn hóa thế giới. Theo em, đó là công trình nào? Trong vai một hướng dẫn viên du lịch, em hãy viết một bài giới thiệu về công trình đó.
- Ngày 27/6/2011, tổ chức UNESCO đã chính thức công nhận thành nhà Hồ là di sản văn hóa thế giới.
- Thành nhà Hồ (thành Tây Đô) ở xã Vĩnh Long và Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, là một trong những công trình kiến trúc bằng đá được Hồ Quý Ly xây dựng vào năm 1397. Đến năm 1400, Hồ Quý Ly lên ngôi vua, lấy quốc hiệu là Đại Ngu, thành nhà Hồ trở thành kinh đô của triều đại mới. Thành nhà Hồ bao gồm: Thành nội, hào thành, La thành và Đàn thế Nam Giao được xây dựng trong thời gian 3 tháng, sau đó được tiếp tục hoàn thiện cho đến năm 1402. Thành được bao quanh bằng tường đá với tổng khối lượng đá khoảng 20.000m³ và gần 100.000m³ đất được đào đắp.