Bài 18. Biển và đại dương
I. CÁC ĐẠI DƯƠNG TRÊN TRÁI ĐẤT
- Với tổng diện tích 361,3 triệu km2, đại dương chiếm khoảng 71% tổng diện tích bề mặt Trái Đất.
- 4 đại dương lớn trên thế giới:
+ Bắc Băng Dương;
+ Thái Bình Dương;
+ Đại Tây Dương;
+ Ấn Độ Dương.
- Trên các đại dương còn có các biển, vũng, vịnh và đảo,…
II. NHIỆT ĐỘ, ĐỘ MUỐI CỦA BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG
- Nhiệt độ trung bình: khoảng 17oC (thay đổi theo vị trí địa lí, điều kiện khí hậu và một số điều kiện tự nhiên khác).
- Độ muối trung bình: 35‰ (xu hướng giảm dần từ vùng vĩ độ thấp đến vùng vĩ độ cao).
III. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG
1. Sóng
- Nguyên nhân sinh ra sóng biển là gió. Gió càng mạnh thì sóng càng lớn.
- Ở các đại dương (đặc biệt là Thái Bình Dương và Đại Tây Dương) còn xuất hiện sóng do động đất hoặc núi lửa hoạt động ngầm dưới đáy biển, gọi là sóng thần. Loại sóng này có thể cao vài chục mét, gây nhiều tác hại nghiêm trọng.
2. Thủy triều
- Thủy triều là hiện tượng nước biển dâng lên, hạ xuống theo một thời gian nhất định trong ngày.
- Thủy triều có quan hệ chặt chẽ với sức hút của Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất.
- Bán nhật triều: là hiện tượng mỗi ngày thủy triều lên – xuống 2 lần.
- Nhật triều: hiện tượng mỗi ngày thủy triều lên – xuống 1 lần.
- Ngày triều cường: trong 1 tháng, ngày thủy triều dao động nhiều nhất.
- Ngày triều kém: trong 1 tháng, ngày thủy triều dao động ít nhất.
3. Dòng biển
- Dựa vào nhiệt độ, người ta chia các dòng chảy (hải lưu) trong đại dương thành dòng biển nóng hay dòng biển lạnh.
- Các dòng biển (hải lưu) có ảnh hưởng rất lớn đến khí hậu khu vực ven biển.
- Nơi gặp gỡ giữa dòng biển nóng và lạnh có nguồn hải sản rất phong phú.