Phong trào cách mạng phát triển theo xu hướng vô sản đã thúc đẩy sự phân hóa của Tân Việt Cách mạng đảng và sự tan rã của phong trào đấu tranh theo xu hướng tư sản do Việt Nam Quốc dân đảng đại diện. Trong bối cảnh đó, ba tổ chức cộng sản nối tiếp nhau ra đời vào nửa sau năm 1929.

 I. Bước phát triển mới của phong trào cách mạng Việt Nam (1926-1927)

- Trong hai năm 1926, 1927, liên tiếp bùng nổ nhiều cuộc bãi công của công nhân, viên chức, học sinh. Các cuộc bãi công của công nhân nhà máy sợi Nam Định, công nhân đồn điền cao su Phú Riềng…

- Phong trào công nhân mang tính thống nhất, nhiều cuộc đấu tranh nổ ra khắp nơi như Hải Phòng, Nam Định, Vinh, Hà Nội, Sài Gòn.

- Các cuộc đấu tranh liên kết nhiều ngành, nhiều địa phương, chứng tỏ trình độ giác ngộ của công nhân nâng cao.

- Ngoài phong trào công nhân, còn có phong trào nông dân và tiểu tư sản phát triển đã kết thành một làn sóng cách mạng dân tộc dân chủ khắp cả nước. Giai cấp công nhân đã trở thành một lực lượng chính trị độc lập.

- Trong bối cảnh đó, các tổ chức cách mạng nối tiếp nhau ra đời.

II. Tân Việt Cách mạng đảng (7/1928)

- Trong phong trào yêu nước dân chủ đầu những năm 20 của thế kỉ XX, một số sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Đông Dương và nhóm tù chính trị ở Trung Kì đã thành lập Hội Phục Việt. Sau khi bị lộ, Hội Phục Việt nhiều lần đổi tên và cuối cùng lấy tên là Tân Việt Cách mạng đảng (tháng 7/1928).

- Đảng Tân Việt tập hợp những trí thức trẻ và thanh niên tiểu tư sản yêu nước hoạt động chủ yếu ở Trung Kì.

+ Ra đời và hoạt động khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phát triển mạnh, lí luận và tư tưởng cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin có ảnh hưởng lớn, cuốn hút nhiều người tham gia.

+ Nội bộ Tân Việt đấu tranh giữa hai khuynh hướng vô sản và tư sản, vô sản thắng thế và đảng viên chuyển sang hoạt động cho Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.

III. Việt Nam Quốc dân đảng và khởi nghĩa Yên Bái (1930)

- Việt Nam Quốc dân đảng được thành lập ngày 25/12/1927.

- Việt Nam Quốc dân đảng do Nguyễn Thái Học, Phạm Tuấn Tài và Phó Đức Chính sáng lập.

+ Theo xu hướng cách mạng Dân chủ tư sản, mục tiêu đánh đuổi Pháp, thiết lập dân quyền.

+ Đảng viên là sinh viên, học sinh, công chức, tư sản, nông dân khá giả, sĩ quan người Việt trong quân đội Pháp…

- Ngày 9/2/1930 ở Hà nội xảy ra vụ giết Ba-danh trùm mộ phu các đồn điền cao su, cơ sở của Việt Nam Quốc dân đảng bị phá vỡ, bị động trước tình thế nên đảng quyết định hành động.

- Cuộc khởi nghĩa của Việt Nam Quốc dân đảng nổ ra đêm 9/2/1930 tại Yên Bái, Phú Thọ, Hải Dương, Thái Bình…

- Tại Yên Bái, quân khởi nghĩa chiếm được trại lính, giết và làm bị thương một số binh lính Pháp nhưng sau đó thất bại, Nguyễn Thái Học cùng 12 đồng chí bị xử tử.

- Nguyên nhân khởi nghĩa thất bại nhanh chóng do đế quốc Pháp còn mạnh, đủ sức đàn áp,  cuộc đấu tranh vũ trang còn non yếu, đơn độc, không vững chắc về tổ chức và lãnh đạo.

- Tuy thất bại nhưng khởi nghĩa Yên Bái đã cổ vũ lòng yên nước và căm thù giặc Pháp của nhân dân ta.

IV. Ba tổ chức cộng sản nối tiếp nhau ra đời trong năm 1929

- Cuối năm 1928 đến đầu năm 1929, phong trào dân tộc, dân chủ nước ta, đặc biệt là phong trào công nông đi theo con đường cách mạng vô sản phát triển mạnh, đặt ra yêu cầu phải thành lập một đảng cộng sản để lãnh đạo giai cấp công nhân, nông dân cùng các lực lượng yêu nước đấu tranh, giành độc lập, tự do.

+ Tháng 3/1929, chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ra đời ở Bắc Kì thay cho Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.

+ Tại Đại Hội toàn quốc lần thứ nhất của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (tháng 5/1929), đoàn đại biểu Bắc Kì đề nghị thành lập Đảng Cộng sản nhưng không được chấp nhận nên bỏ ra về.

- Ngày 17/6/1929, đại biểu các tổ chức cơ sở cộng sản ở Bắc Kì quyết định thành lập Đông Dương cộng sản đảng.

- Tháng 8/1929, An Nam Cộng sản đảng ra đời ở Nam Kì.

- Tháng 9/1929, Đông Dương cộng sản  liên đoàn được thành lập. Như vậy có ba tổ chức Cộng sản ở Việt Nam.