Bài 16: Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết
I. TUẦN HOÀN MÁU
Cấu tạo hệ tuần hoàn gồm: Tim và hệ mạch
- Tim:
+ Có 4 ngăn: 2 tâm thất, 2 tâm nhĩ.
+ Nửa phải chứa máu đỏ thẫm, nửa trái chứa máu đỏ tươi.
- Hệ mạch:
+ Động mạch: xuất phát từ tâm thất.
+ Tĩnh mạch: trở về tâm nhĩ.
+ Mao mạch: nối động mạch và tĩnh mạch.
Vai trò của hệ tuần hoàn:
- Tim: làm nhiệm vụ co bóp tạo lực đẩy máu đi qua các hệ mạch.
- Hệ mạch: dẫn máu từ tim (tâm thất) đến các tế bào và từ các tế bào trở về tim (tâm nhĩ).
$\Longrightarrow $ Hệ tuần hoàn làm nhiệm vụ lưu chuyển máu trong toàn cơ thể thông qua 2 vòng tuần hoàn là vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ:
+ Vòng tuần hoàn lớn: Máu từ tâm thất trái $\longrightarrow$ động mạch cảnh $\longrightarrow$ mao mạch cơ quan (trao đổi chất) $\longrightarrow$ tĩnh mạch cảnh $\longrightarrow$ tâm nhĩ phải.
+ Vòng tuần hoàn nhỏ: Máu từ tâm thất phải $\longrightarrow$ động mạch phổi $\longrightarrow$ mao mạch phổi (trao đổi khí) $\longrightarrow$ tĩnh mạch phổi $\longrightarrow$ tâm nhĩ trái.
Đặc điểm | Vòng tuần hoàn nhỏ | Vòng tuần hoàn lớn |
Đường đi của máu | Từ tâm thất phải theo động mạch phổi đến 2 lá phổi, theo tĩnh mạch phổi về tâm nhĩ trái. | Từ tâm thất trái theo động mạch cảnh đến các tế bào rồi theo tĩnh mạch cảnh trở về tâm nhĩ phải. |
Nơi trao đổi | Trao đổi khí ở phổi. | Trao đổi chất ở tế bào. |
Vai trò | Thải CO2 và khí độc trong cơ thể ra môi trường ngoài. | Cung cấp O2 và chất dinh dưỡng cho các hoạt động sống của tế bào. |
Độ dài vòng vận chuyển của máu | Ngắn hơn. | Dài hơn vòng tuần hoàn nhỏ. |
II. LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT
Cấu tạo hệ bạch huyết:
- Hệ bạch huyết gồm 2 phân hệ: phân hệ lớn và phân hệ nhỏ
- Mỗi phân hệ gồm:
+ Mao mạch bạch huyết.
+ Mạch bạch huyết.
+ Hạch bạch huyết.
+ Ống bạch huyết.
Vai trò của hệ bạch huyết:
- Sự luân chuyển bạch huyết trong mỗi phân hệ: mao mạch bạch huyết $\longrightarrow$ mạch bạch huyết $\longrightarrow$ hạch bạch huyết $\longrightarrow$ mạch bạch huyết $\longrightarrow$ ống bạch huyết $\longrightarrow$ tĩnh mạch (thuộc hệ tuần hoàn máu).
- Vai trò của mỗi phân hệ:
+ Phân hệ lớn: thu bạch huyết ở nửa trên bên trái và ở nửa dưới của cơ thể.
+ Phân hệ nhỏ: thu bạch huyết ở nửa trên bên phải cơ thể.
- Bạch huyết có thành phần gần giống máu, chỉ khác là không có hồng cầu, ít tiểu cầu.
- Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn máu thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong của cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể.
