1. Đặc điểm chung của thiên nhiên Bắc Mĩ

a. Địa hình

Bắc Mĩ có địa hình đa dạng, phân hóa theo chiều đông – tây, chia thành 3 khu vực:

- Miền núi thấp và trung bình ở phía đông: gồm dãy núi già A-pa-lát, cao nguyên La-bra-đo.

- Miền đồng bằng là khu vực rộng lớn ở giữa, cao trung bình 200 - 500 m, thấp dần từ tây bắc xuống đông nam: gồm đồng bằng Ca-na-đa, đồng bằng Lớn, đồng bằng Trung Tâm và đồng bằng Duyên Hải.

- Miền núi cao phân bố ở phía tây, địa hình hiểm trở nhất Bắc Mĩ, kéo dài 9.000 km theo chiều bắc – nam: gồm hệ thống núi Coóc-đi-e chiếm ưu thế với nhiều đỉnh núi cao hơn 4.000 m, xen giữa các dãy núi là cao nguyên, bồn địa,…

b. Khí hậu

Khí hậu Bắc Mĩ có sự phân hóa đa dạng cả theo chiều bắc – nam và theo chiều đông – tây, gồm:

- Đới khí hậu cực và cận cực: phân bố từ $60^{o}B$ trở lên vùng cực, nhiệt độ trung bình năm thấp, mùa đông rất lạnh, lượng mưa ít.

- Đới khí hậu ôn đới: chiếm diện tích lớn nhất, từ khoảng vĩ độ $40^{o} – 60^{o}B$

+ Vùng ven biển: khí hậu ôn hòa, lượng mưa tương đối lớn.

+ Sâu trong nội địa: mùa hạ nóng, nhiệt độ tăng dần từ bắc xuống nam. Mùa đông ở phía bắc lạnh, tuyết phủ dày; ở phía nam ít lạnh hơn. Lượng mưa ít, nhiều nơi không mưa trong thời gian dài.

- Đới khí hậu cận nhiệt: chiếm diện tích lớn ở phía nam.

+ Ven biển phía tây: khí hậu cận nhiệt địa trung hải; mùa hạ nóng, khô; mùa đông ấm; lượng mưa khá ít.

+ Ven biển phía đông: khí hậu cận nhiệt ẩm; mùa hạ nóng, ẩm; mùa đông tương đối lạnh, khô; lượng mưa khá nhiều và tăng dần về phía biển.

- Đới khí hậu nhiệt đới: chiếm diện tích nhỏ nhất, phân bố phía nam bán đảo Phlo-ri-đa và quần đảo Ha-oai; nhiệt độ quanh năm cao, lượng mưa nhiều nhưng phân bố không đều.

c. Sông, hồ

- Các sông và hồ chính ở Bắc Mĩ:

+ Sông lớn: Xanh Lô-răng, Mi-xi-xi-pi, Ri-ô Gran-đê,...

+ Hồ: vùng Hồ Lớn gồm 5 hồ (hồ Thượng, Hu-rôn, Mi-si-gân, Ê-ri và Ôn-ta-ri-ô).

- Đặc điểm phân bố mạng lưới sông ngòi của Bắc Mĩ:

+ Mạng lưới sông, hồ khá phát triển.

+ Nguồn cung cấp nước cho sông, hồ là từ băng tuyết tan và do mưa.

+ Phần lớn sông đổ ra Đại Tây Dương.

+ Chế độ dòng chảy của sông phụ thuộc nhiều vào chế độ mưa.

d. Các đới thiên nhiên

Thiên nhiên Bắc Mĩ đa dạng, gồm 3 đới:

- Đới lạnh: có lượng băng tuyết vĩnh cửu rất lớn.

+ Khí hậu cực và cận cực, lạnh giá.

+ Cảnh quan chủ yếu là đồng rêu, phía nam có rừng thưa.

+ Động vật ít phong phú: gấu trắng, báo Bắc cực, tuần lộc và các loài chim di trú,...

- Đới ôn hòa: chiếm diện tích lớn nhất, gồm phía nam Ca-na-đa và phần lớn lãnh thổ Hoa Kỳ.

+ Phân hóa theo chiều bắc – nam: phía bắc rừng lá kim $\rightarrow$ đồng cỏ ở trung tâm $\rightarrow$ phía nam rừng lá rộng.

+ Phân hóa theo chiều tây – đông: Tây Nam Hoa Kỳ ở vùng ven biển có rừng lá cứng, cây bụi; vùng nội địa có các hoang mạc và bán hoang mạc.

+ Động vật: chủ yếu gồm bò rừng Mĩ, sư tử Mĩ, chó sói, gấu nâu, gấu trúc, báo Mĩ,...

- Đới nóng: chiếm diện tích lớn phía nam Hoa Kỳ.

+ Rừng nhiệt đới ẩm phát triển.

+ Phía tây nam khí hậu khô hạn nên chủ yếu là cây bụi, bán hoang mạc và hoang mạc.

+ Quần đảo Ha-oai có nhiều loài đặc hữu.

2. Dân cư, xã hội Bắc Mĩ

a. Vấn đề nhập cư và chủng tộc

- Lịch sử nhập cư:

+ Sau cuộc phát kiến ra châu Mĩ năm 1492, người châu Âu di cư sang Bắc Mĩ ngày càng nhiều, người da đen từ châu Phi bị bắt sang làm nô lệ.

+ Sau Chiến tranh thế giới thứ 2, Bắc Mĩ thu hút người nhập cư từ khắp nơi trên thế giới.

+ Những thập niên gần đây, người nhập cư vào Bắc Mĩ chủ yếu đến từ khu vực Trung và Nam Mĩ, châu Á.

+ Hoa Kì là quốc gia nhận người nhập cư lớn nhất thế giới.

- Do lịch sử nhập cư nên dân cư Bắc Mĩ rất đa dạng về chủng tộc:

+ Người Môn-gô-lô-it từ châu Á.

+ Người Ơ-rô-pê-ô-it từ châu Âu.

+ Người Nê-grô-it từ châu Phi.

+ Trong quá trình chung sống lâu dài, các nhóm người hòa huyết, hình thành nên nhiều nhóm người lai.

- Người nhập cư đóng góp đáng kể vào gia tăng dân số của khu vực Bắc Mĩ

- Người nhập cư có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, văn hóa và tạo ra nhiều ảnh hưởng đến đời sống xã hội ở Bắc Mĩ.

b. Vấn đề đô thị hóa

- Sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp thúc đẩy quá trình đô thị hóa ở Bắc Mĩ, xuất hiện các siêu đô thị và các dải đô thị, nổi bật là dải đô thị từ Bô-xtơn đến Oa-sinh-tơn.

- Các đô thị lớn của Bắc Mĩ chủ yếu tập trung phía nam hệ thống Ngũ Hồ và ven Đại Tây Dương. Vào sâu trong nội địa các đô thị nhỏ và thưa thớt hơn.

- Tỉ lệ dân đô thị ở Bắc Mĩ cao nhất so với các châu lục khác trên thế giới (83% - năm 2020).

- Hai siêu đô thị Bắc Mĩ là Niu Oóc và Lốt An-giơ-lét.