Bài 12 : Đặc điểm tự nhiên khu vực Đông Á
1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI KHU VỰC ĐÔNG Á
- Khu vực Đông Á nằm trong khoảng $20^{o}B - 54^{o}B.$
- Lãnh thổ Đông Á gồm hai bộ phận: phần đất liền và phần hải đảo.
+ Phần đất liền gồm: Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên.
+ Phần hải đảo gồm: quần đảo Nhật Bản, đảo Hải Nam và đảo Đài Loan.
- Khu vực Đông Á bao gồm những quốc gia và vùng lãnh thổ: Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan.
- Các quốc gia và vùng lãnh thổ Đông Á tiếp giáp với:
+ Các khu vực: Bắc Á, Trung Á, Nam Á, Đông Nam Á.
+ Phía Đông và Đông Nam giáp các biển: biển Nhật Bản, biển Hoàng Hải, biển Hoa Đông, Biển Đông và Thái Bình Dương.
2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN
a) Địa hình và sông ngòi
$\bullet \,\,$ Phần đất liền:
- Phần đất liền của Đông Á chiếm tới $83,7\%$ diện tích lãnh thổ, đây là một bộ phận có điều kiện tự nhiên rất đa dạng.
* Địa hình phía Tây phần đất liền:
- Có các hệ thống núi, sơn nguyên cao, hiểm trở và các bồn địa rộng phân bố ở nửa phía tây Trung Quốc. Nhiều núi cao có băng hà bao phủ quanh năm, là nơi bắt nguồn của nhiều sông lớn.
+ Núi cao hiểm trở: Thiên Sơn, Côn Luân…
+ Cao nguyên đồ sộ: Tây Tạng, Hoàng Thổ...
+ Bồn địa rộng: Duy Ngô Nhĩ, Ta-rim...
* Địa hình phía Đông phần đất liền:
- Các vùng đồi, núi thấp và các đồng bằng rộng, bằng phẳng, phân bố ở phía đông Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên.
+ Đồng bằng màu mỡ, rộng, bằng phẳng: Hoa Bắc, Hoa Trung,...
* Đặc điểm sông ngòi:
- Phần đất liền Đông Á có ba con sông lớn là sông A-mua, Hoàng Hà và Trường Giang.
- Các sông lớn bồi tụ phù sa cho các đồng bằng ven biển.
- Chế độ nước của các sông khác nhau; thường là nước lớn vào cuối hạ, đầu thu và nước cạn vào đông xuân; tuy nhiên, sông Hoàng Hà lại có chế độ nước thất thường, hay gây lụt lớn ảnh hưởng mùa màng và đời sống nhân dân.
$\bullet \,\,$ Phần hải đảo:
- Phần hải đảo nằm trong “vòng đai lửa Thái Bình Dương”. Đây là miền núi trẻ thường có động đất và núi lửa hoạt động mạnh.
- Ở Nhật Bản, các núi cao phần lớn là núi lửa.
b) Khí hậu và cảnh quan
* Phía Tây phần đất liền:
- Khí hậu cận nhiệt lục địa quanh năm khô hạn.
- Cảnh quan chủ yếu là thảo nguyên khô, bán hoang mạc và hoang mạc.
* Phía Đông phần đất liền và phần hải đảo:
- Khí hậu: gió mùa ẩm.
+ Mùa Đông: gió mùa Tây Bắc rất lạnh, khô.
+ Mùa hè: gió mùa Đông Nam mưa nhiều.
- Cảnh quan rừng là chủ yếu.