Bài 1. Sự tương phản về trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các nhóm nước. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại
I. SỰ PHÂN CHIA THÀNH CÁC NHÓM NƯỚC
- Thế giới có trên 200 quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau, được chia làm 2 nhóm nước: phát triển và đang phát triển.
1. Các nước phát triển
- Có bình quân tổng sản phẩm trong nước theo đầu người (GDP/người) cao.
- Đầu tư nước ngoài (FDI) nhiều.
- Chỉ số phát triển con người (HDI) cao.
2. Các nước đang phát triển
- Thường có GDP/người thấp, nợ nhiều, HDI thấp.
- Một số nước vùng lãnh thổ đạt được trình độ nhất định về công nghiệp gọi là các nước công nghiệp mới (NICs) như: Hàn Quốc, Xin-ga-po, Đài Loan, Bra-xin, Ác-hen-ti-na...
II. SỰ TƯƠNG PHẢN VỀ TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM NƯỚC
1. GDP/người có sự chênh lệch lớn giữa 2 nhóm nước
- Các nước phát triển có GDP/người cao gấp nhiều lần GDP/người của các nước đang phát triển.
2. Cơ cấu GDP phân theo khu vực (KV) kinh tế có sự khác biệt (Năm 2004)
a) Các nước phát triển
- KV I chiếm tỉ lệ thấp (2%).
- KV III chiếm tỉ lệ cao (71%).
b) Các nước đang phát triển
- KV I chiếm tỉ lệ còn tương đối lớn (25%).
- KV III mới chỉ đạt 43% (dưới 50%).
3. Các nhóm nước có sự khác biệt về các chỉ số xã hội
- Các nước phát triển cao hơn các nước đang phát triển về:
+ Tuổi thọ bình quân: 76 so với 65 tuổi (năm 2005).
+ Chỉ số HDI: 0,855 so với 0,694 (năm 2003).
III. CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ HIỆN ĐẠI
1. Thời điểm xuất hiện và đặc trưng
- Thời gian: Cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI.
- Đặc trưng:
+ Xuất hiện, bùng nổ công nghệ cao.
+ Bốn công nghệ trụ cột là: công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu, công nghệ năng lượng, công nghệ thông tin.
2. Ảnh hưởng
- Xuất hiện nhiều ngành mới, nhất là trong lĩnh vực công nghệ và dịch vụ, tạo ra những bước chuyển dịch cơ cấu mạnh mẽ.
- Xuất hiện nền kinh tế tri thức.